بازارهای مالی در ایران

بهترین سرمایه گذاری در زمان تورم و برای 5 سال بعد چیست؟

در اقتصاد کشورمان با توجه به اینکه متغیرهای کلان اقتصادی مثل نرخ بهره و نرخ تورم مدام درگیر نوسانات می باشد، موضوع سرمایه‌گذاری اهیمت زیادی پیدا می کند. با توجه به تورم و کاهش ارزش پول ملی، پیدا کردن راهکاری مناسب جهت حفظ ارزش پول و دارایی نقد خود بسیار مهم است و سوال اصلی این است که چطور سرمایه هایمان را از کاهش ارزش ناشی بازارهای مالی در ایران از تورم روزافزون مصون کنیم؟ در واقع بهترین گزینه سرمایه گذاری در زمان تورم بالا چیست؟

تورم چیست؟

از نظر اقتصادی، تورم یا Inflation به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک بازه زمانی مشخص گفته می‌شود. تورم را می‌توان افزایش بی‌رویه قیمت کالاها و خدمات بدون پشتوانه و بدون برنامه‌ریزی دانست که باعث کاهش قدرت خرید می‌شود و تعادل میان تقاضای محصولات با نقدینگی موجود برای خرید محصولات را بر هم می‌زند.

با وجود تورم ارزش پول ملی روز به روز کاهش می یابد و قدرت خرید خانوارها نسبت به قبل کاهش پیدا میکند. در صورتی که افراد پول و سرمایه خود را در جایی که نرخ بازدهی آن کمتر از نرخ تورم باشد سرمایه گذاری کنند، عملا از ثروت آنها به مرور زمان کاسته خواهد شد. بنابراین اطلاع داشتن از بازارهای بالقوه برای سرمایه گذاری و مقایسه آنها با یکدیگر و ترجیحات فردی شخص میتواند به تصمیم گیری بهتر برای سرمایه گذاری یاری دهنده باشد.

انواع گزینه های سرمایه گذاری

افراد می توانند در یکی از بازارهای مالی زیر جهت حفظ ارزش پول و دارایی خود در برابر تورم سرمایه‌گذاری کنند:

• بازار مسکن
• بانک
• ارز و دلار
• سکه و طلا
• بازار سهام و سرمایه

در ادامه سرمایه‌گذاری در هریک از این بازارهای را مورد بررسی قرار می دهیم تا بهترین سرمایه‌گذاری در زمان تورم مشخص گردد.

سرمایه‌گذاری در مسکن

در کشورمان به دلیل عوامل فرهنگی و اقتصادی، به سرمایه‌گذاری در مسکن اهمیت زیادی داده می شود و بعضی ها بازارهای مالی در ایران معتقدند بهترین سرمایه گذاری در دوران تورم سرمایه گذاری در بازار مسکن است چرا که مسکن هم کالایی مصرفی است و هم قیمت آن به مرور افزایش پیدا می کند، براین اساس بسیاری از مردم بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری در ایران را خرید مسکن می دانند. اما همانطور که گفته شد هر یک از بازارهای مالی مزایا و معایب و همینطور ریسک مخصوص به‌خود را دارند.

مزیت سرمایه‌گذاری در مسکن در زمان تورم:

• ریسک نسبتا پایینی برای حفظ سرمایه دارد
• قابلیت استفاده دارد و همچنین می توان با اجاره دادن درآمدزایی کرد
• قیمت آن به مرور رشد می کند

معایب سرمایه‌گذاری در بازار مسکن:

• یک سرمایه‌گذاری بلندمدت بشمار می رود و سود موردنظر را در کوتاه‌مدت نمی دهد
• طبق مصوبه‌های جدید اگر خالی بماند باید بابتش مالیات پرداخت شود
• نقدشوندگی پایین بازار مسکن یکی دیگر از معایب سرمایه‌گذاری در این حوزه به شمار می رود
• همچنین فردی که قصد ورود به این بازار را دارد باید سرمایه زیادی داشته باشد. حال اینکه عموم مردم چنین پولی در دسترس ندارند.

در حال حاضر وضعیت ملک و خرید و فروش مسکن همگام با تورم در حال افزایش روزافزون است اما به دلیل ناتوانی خریداران در پرداخت قیمت مسکن، بازار ملک دچار رکود است. خانه‌دار شدن در حال حاضر کار ساده‌ای نیست زیرا حداقل بودجه لازم برای خرید خانه یک میلیارد تومان شده است و وام مسکن نیز حتی اگر بخواهیم مشکلات وام اوراق و اقساط نجومی آن را در نظر نگیریم درصد کمی از این پول را پوشش می دهد.

سرمایه‌گذاری در بانک

درصد بالایی از حجم سرمایه‌گذاری‌ها در ایران به سپرده بانکی برمی گردد. سرمایه‌گذاری در بانک به اینگونه است که پول به بانک سپرده می شود، به صورت ماهانه مبلغی به عنوان سود سپرده دریافت می شود. سرمایه‌گذاری در بانک از جمله سرمایه‌گذاری‌های بدون ریسک می باشد زیرا اصل سرمایه حفظ و مبلغی سود در هر ماه به آن تعلق می گیرد. بنابراین این روش برای افرادی که به شدت ریسک‌گریز هستند مناسب می باشد.

مزایای سرمایه‌گذاری در بانک‌:

• به لحاظ افق زمانی می توان سرمایه‌گذاری بلندمدت و کوتاه‌مدت داشت
• سرمایه‌گذاری بدون ریسک می باشد
• سودآوری آن تضمینی و قطعی است

معایب سرمایه‌گذاری در بانک:

• در سرمایه‌گذاری بلندمدت سپرده بانکی امکان انتقال سرمایه از یک بانک به بانک دیگر وجود ندارد و همینطور اگر فرد سرمایه‌گذار بخواهد پول خود را پیش از زمان سررسید برداشت کند با نرخ سکشت روبه‌رو می شود
• سپرده بازارهای مالی در ایران سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت از جمله منابع ارزان قیمت محسوب می شود
• در سپرده بانکی بلندمدت تا پنج سال امکان نقل و انتقال سرمایه به دیگر بازارهای وجود ندارد و این در حالی است که در شرایط اقتصاد تورمی و نوسانی ایران، بلوکه شدن پول در چنین حسابی ریسک بالایی دارد.
• در شرایط تورمی معمولا نرخ بهره بانکی بسیار پایین تر از نرخ تورم موجود است.

بنابراین در شرایط فعلی اقتصاد ایران که تورم دو رقمی و بیش از ۳۰ درصد است، بهره بانکی نمی تواند ارزش پول شما را در برابر تورم حفظ کند و این موجب ضرر شما می شود. بنابراین اگر به دنبال بهترین بازار سرمایه گذاری در زمان تورم هستید سرمایه گذاری در بانک به شما پیشنهاد نمی شود.

سرمایه‌گذاری در بازار ارز و دلار

بازار ارز همیشه علاقه‌مندان مخصوص به خود را داشته و دارد، همچنین می توان گفت یکی از اصلی‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در ایران می باشد و به دلیل نوسانات قیمتی، بازار مطلوبی برای سرمایه گذاری در زمان تورم می باشد اما این بازار نیز مانند دیگر بازارها معایب خود را دارد که به شرح زیر است:

• کار کردن در این بازار با ریسک زیادی همراه است
• از شفافیت معاملات برخوردار نیست
• به نوعی فعالیت در یک بازار سیاه به‌حساب می آید
• یک سرمایه‌گذاری پایدار شناخته نمی شود
• به شدت متاثر از اتفاقات و تحولات داخلی و دنیا
• پیش‌بین نرخ ارز همواره با ابهام روبه‌رو می باشد

شاید بازار ارز و دلار یکی از بهترین انواع سرمایه گذاری در زمان تورم باشد اما به دلیل اینکه تاثیر منفی بر وضعیت زندگی افراد دیگر جامعه می گذارد توصیه نمی شود. خرید و فروش در بازار ارز باعث افزایش قیمت ها و کاهش قدرت خرید مردم می شود.

سرمایه‌گذاری در بازار طلا و سکه

در ایران سرمایه‌گذاری در طلا و سکه همواره مورد توجه عموم مردم، دولت و روش مناسب و قابل اعتمادی برای سرمایه‌گذاری بوده است و می توان گفت مأمن امن سرمایه‌گذاران در هنگام بحران‌های اقتصادی می باشد. افراد زیادی بر این باورند که طلا و سکه هیچ‌گاه ارزش خود را از دست نمی دهند بنابراین سرمایه‌گذاری در این حوزه همواره می تواند سودده باشد. از جمله مزیت‌های سرمایه‌گذاری در این بازار نبود محدودیت زمانی است درواقع در هر زمان می توان اقدام به خرید یا فروش کرد. اما عیب این بازار ریسک تقریبا زیاد آن است چرا که از دو فاکتور داخلی یعنی نرخ برابری دلار به ریال و فاکتور خارجی قیمت اونس جهانی تاثیرپذیر است.

مزایای سرمایه گذاری در بازار طلا و سکه:

• استهلاک ندارد.
• نقدشوندگی نسبتا خوبی دارد.
• هنگام خرید و فروش، هزینه بنگاهی یا کارگزاری چندانی ندارد (هزینه قابل اغماض است).

معایب سرمایه گذاری در بازار طلا و سکه:

• به نرخ دلار واکنش نشان می‌دهد.
• به قیمت جهانی طلا واکنش نشان می‌دهد.
• ریسک تقلب فروشنده در عیار و وزن دارد. (که سکه ریسک کمتری در این بخش دارد)

سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه

سرمایه‌گذاری در بازار سهام یکی دیگر از روش‌های سرمایه‌گذاری محسوب می شود. سرمایه‌گذاری در بورس یکی از مرسوم‌ترین روش­های سرمایه‌گذاری در دنیا و یکی از معقولانه ترین روش های سرمایه گذاری در دوران تورم است. شرکت‌‌های معتبر کشور در صنایع مختلف سهام خود را در بورس عرضه می کنند تا افراد مختلف که قصد سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارند، سهامدار شرکت‌ها شوند .بورس ایران در سال ۹۸ و پنج ماه ابتدایی سال 99 رکورد‌های بازارهای مالی در ایران بی‌نظیر و بازدهی چشمگیری را در کارنامه خود به ثبت رساند و رشد خوب و بی‌سابقه‌ای داشت. در سال قبل دلایلی چون افزایش نرخ ارز، حمایت های دولت، عرضه اولیه های زیاد، واگذاری و فروش سهام دولتی در بازار، افزایش نرخ تورم و اوضاع بد کسب‌وکار در پی شیوع ویروس کرونا و … موجب هدایت و ورود نقدینگی بالایی به بازار سهام شد. از میانه های تابستان اما روند صعودی بورس تهران تغییر مسیر داد و به سمت سراشیبی رکود حرکت کرد و بسیاری از سرمایه گذاران نا امید از کسب بازدهی های نجومی، پول های خود را از این بازار خارج کردند. اما نکته ای که سهامداران تازه وارد از آن غافل ماندند و یک اصل مهم سرمایه گذاری در بازار سرمایه و بورس محسوب میشود، داشتن علم و اطلاعات کافی از بازار بورس و صنایع و شرکتهای فعال در آن است تا یک شخص بتواند به طور مستقیم در این بازار ورود کند. در غیر این صورت سرمایه گذاری در این بازار نیز همانطور که دیده شد با ریسک بسیار زیادی همراه است و میتواند سرمایه افراد را به خطر بیاندازد. برای این منظور به سهامداران توصیه میشود که به طور غیرمستقیم به سرمایه گذاری در این بازار اقدام کنند.

بنابراین می توان گفت که از مزایای سرمایه گذاری در بازار بورس در زمان تورم

• عدم نیاز به سرمایه زیاد و کلان. افراد می توانند با مبلغ ۵۰۰ هزار تومان فعالیت خود را در این بازار شروع کنند. البته باید توجه داشت که برای خرید عرضه‌های اولیه نقدینگی کمتری مورد نیاز است.
• نقدشوندگی بالا
• امنیت و شفافیت در سرمایه‌گذاری
• حفظ سرمایه در مقابل تورم
• کسب سود به دو طریق افزایش قیمت‌ها و در پی آن کسب سود و سود نقدی تقسیمی بین سهامداران که بعد از برگزاری مجمع به حساب سهامداران واریز می شود
• معافیت مالیاتی

اما اگر بخواهیم از بزرگترین عیب سرمایه گذاری در بازار بورس در زمان تورم صحبت کنیم باید به ریسک زیاد در صورت نزول شدید بازار اشاره کنیم که اخیرا شاهد آن بودیم. بنابراین برای منتفع شدن از این بازار و مصون ماندن از ریسک نوسانات این چنین بازار بورس توصیه میشود که سرمایه گذاری غیرمستقیم را انتخاب کنید و واحد های (یونیت های) صندوق های سرمایه گذاری را خریداری کنید. این کار امکان سرمایه گذاری با نرخی بیشتر از نرخ بهره بانکی و نزدیک به نرخ تورم را به سرمایه گذاران میدهد و علاوه بر آن، افراد از مزایای رشد بازار بورس نیز منتفع میشوند.

سخن آخر

تجربه ثابت کرده است که بازدهی بازار بورس عموما در بلند مدت بیشتر از نرخ تورم بوده است و درواقع یکی از ویژگی‌های مهم بازار بورس حفظ ارزش پول شما در برابر تورم می باشد وحتی بازدهی دارایی شما را از تورم جلو میندارد. بنابراین با در نظر گرفتن معایب و مزایای بازارهای مالی مختلف، می توان گفت سرمایه‌گذاری در بازار بورس با توجه به ویژگی‌هایی که دارد بازارهای مالی در ایران می تواند بهترین سرمایه‌گذاری در زمان تورم باشد زیرا علاوه براینکه پول شما را در برابر تورم بالا حفظ می کند باعث افزایش تورم نشده و برعکس محرک تولید و اشتغال زایی است. و با در نظر گرفتن شرایط حال حاضر بورس صندوق های سرمایه گذاری گزینه های بهتری به نظر میرسند چرا که حداقل نرخ بهره را که بیشتر از نرخ بهره بانکی است را تضمین میکند و در بعضی صندوق ها مانند صندوق های سهامی و مختلط در صورت کسب بازدهی بیشتر، این سود نیز بین سهامداران توزیع خواهد شد.

هفته بازدهی منفی بازارهای مالی در ایران

این هفته تمامی بازارهای مالی، جز بانک، برای سرمایه‌گذاران خود بازده منفی به ارمغان آوردند. سکه بهار آزادی این هفته با ثبت بازده منفی ۱۰ درصدی به قیمت ۴ میلیون و ۶۰ هزار تومان رسید. ریزش این هفته قیمت سکه را می‌توان بزرگ‌ترین ریزش هفتگی قیمت سکه در سال ۹۸ دانست. با این ریزش، حباب سکه به حداقل رسیده است و قیمت سکه حول ارزش ذاتی طلای آن معامله می‌شود. بازده سکه از ابتدای امسال به منفی ۷.۳ درصد رسید. سکه در طول هفته گذشته تمامی بازده مثبت کسب کرده خود را از ابتدای امسال از دست داد. قیمت یک گرم طلا ۱۸ عیار نیز با کاهش ۸.۵ درصدی به ۳۹۳ هزار تومان رسید. این کاهش قیمت طلا سبب شد که طلا در طول هفته گذشته حباب منفی بگیرد. بازده طلا از ابتدای امسال به منفی ۷.۳ درصد رسیده است. یورو با کاهش ۷.۴ درصدی در طول هفته گذشته به عدد ۱۳۵۵۰ تومان رسید.

بازده منفی یورو از ابتدای امسال به عدد ۹.۳ درصد رسید. دلار نیز با کاهش ۷.۱درصدی در طول هفته گذشته، مشابه سایر بازارها، بزرگ‌ترین ریزش هفتگی خود را در سال ۹۸ ثبت کرد. بازده دلار با ثبت عدد منفی ۱۴ درصد از ابتدای امسال، سرمایه‌گذاران زیادی را متضرر کرده است.

بورس تهران نیز به تبعیت از سایر بازارهای مالی در این هفته بازده منفی ۱.۱ درصدی را ثبت کرد. هرچند، این بازده منفی برای سرمایه‌گذاران بورسی چندان ناراحت‌ کننده نبود، زیرا سرمایه‌گذاران در بورس از ابتدای امسال در حدود ۳۸.۱ درصد بازدهی مثبت کسب کرده‌اند.

اما در طول هفته گذشته تنها سرمایه‌گذاران اوراق خزانه و بانک سود کسب کردند. با در نظر گرفتن سود سالانه ۲۰ درصدی اوراق با درآمد ثابت، بازده هفتگی و از ابتدای سال سرمایه‌گذاران بانکی به ترتیب به ۰.۳۸(صفر ممیز سی و هشت درصد) و ۶.۵۴ درصد رسیده است.

عبور نرخ نیمایی از بازار آزاد

پیش‌بینی‌های هفته گذشته محقق شد و در ادامه روند هفته‌های گذشته مبنی بر رشد قیمت ارز در سامانه نیما و کاهش قیمت در بازار آزاد، قیمت ارز نیمایی در لحظاتی از نرخ بازار آزاد نیز پیشی گرفت. قیمت میانگین هفتگی خرید و فروش نیمایی به ۱۱۶۳۷.۸ تومان رسیده است. این عدد حکایت از رشد ۰.۸ (صفر ممیز هشت) درصدی قیمت میانگین هفتگی در سامانه نیما می‌دهد. این در حالی است که قیمت ارز در بازار آزاد در طول هفته گذشته، حتی عدد‌های نزدیک به ۱۱۴۰۰ تومان را نیز لمس کرد و در پایان هفته حول عدد ۱۱۹۵۰ تومان آرام گرفت. در واقع، در صورت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، می‌توان امیدوار بود بعد از نزدیک به ۱۰ سال قیمت ارز در ایران دوباره تک‌نرخی شود. (یا به‌حدی نزدیک بازار آزاد شود که انگیزه‌ای برای فساد وجود نداشته باشد.)

رشد قیمت ارز در سامانه نیما به معنای رشد درآمد ارزی شرکت‌های صادرکننده بورسی است. در کنار این واقعه، رشد قیمت ارز در سامانه نیما موجب افزایش قیمت محصولات در بورس کالا نیز می‌شود. این عامل نیز به افزایش درآمد شرکت‌های تولیدی کمک می‌کند. تک‌نرخی کردن ارز با حذف تمامی رانت‌های موجود در اقتصاد، زمینه را برای تولید و شفافیت فراهم می‌کند. امید است با تک‌نرخی شدن قیمت ارز بعد از نزدیک به یک دهه، تولید و صادرات ایران هم رونق گیرد.

خبرهای خوش از خودروسازها

با دستور وزیر صنعت، دو خودروساز بزرگ ملزم شده‌اند که از محل فروش اموال مازاد، ۲۰۰۰ میلیارد تومان نقدینگی جذب کنند تا بخشی از نیاز مالی،‌ خارج از روش‌هایی مانند اخذ تسهیلات بانکی و پیش‌فروش، تأمین شود. از همین رو ایران‌خودرو از واگذاری بلوک‌ بانک پارسیان خود خبر داد. ایران‌خودرو از مؤسسان اصلی بانک پارسیان است. ارزش کنونی بانک پارسیان با فرض قیمت تابلو به ۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان می‌رسد. فروش بلوک ۳۳ درصدی بانک پارسیان توسط شرکت‌های گروه صنعتی ایران‌خودرو، می‌تواند در حدود ۲ هزار میلیارد تومان نقدینگی وارد این خودروساز بزرگ کشور کند و بخش زیادی از زیان انباشته این گروه خودروسازی را پوشش دهد. باید دید آیا این بار هم مانند سال‌های گذشته فروش بلوک بانک پارسیان شکست می‌خورد، یا بالاخره ایران‌خودرو می‌تواند با فروش این دارایی مهم خود، اندکی از مشکلات کنونی خود را کاهش دهد. درصورتی ‌که خودروسازها بتوانند دارایی‌های مازاد و نامرتبط با تجارت اصلی خود را به فروش برسانند، به‌جای دریافت وام (که منجر به هزینه‌های تأمین مالی سرسام‌آور برای آن‌ها می‌شود) از این طریق تأمین مالی خواهند شد.

از طرفی، در هفته گذشته گزارش مهم تولید آزمایشی خودروی پژو ۳۰۱ خبرساز شد. قرار است این خودرو در طول چند ماه آینده با سطح داخلی‌سازی بیش از ۶۰ درصد به تولید انبوه برسد. برنامه‌ریزی و هدف ایران‌خودرو در ۵ سال نخست، تولید ۴۰۰ هزار دستگاه از این محصول است. این محصول درسه فرم و قابلیت به مشتریان عرضه خواهد شد. باید دید برنامه ایران‌خودرو تا چه میزان عملی خواهد شد. ورود پلتفرم‌های جدید فروش و افزایش سطح داخلی‌سازی محصولات، می‌تواند شرایط را برای این خودروساز بهبود بخشد.

خطر افزایش ارزش دلاری بازار سرمایه

از آن‌جایی که شرایط تولید کشور از سال گذشته با رشد منفی همراه بوده است، عمده رشد بازار سرمایه را می‌توان ناشی از رشد دلار در سال گذشته قلمداد کرد. به همین دلیل، رصد ارزش بازار سرمایه ‌بر حسب دلار یکی از معیارهای مناسب برای تشخیص میزان حبابی بودن بازار است. برای سنجش ارزش بازار سرمایه‌ برحسب قیمت دلار، شاخص «قیمت» بازار سرمایه تهران را بر قیمت دلار بازار آزاد تقسیم می‌کنیم. با مقایسه این عدد با میانگین درازمدت آن، به عددی خواهیم رسید که هم‌ارز ارزش بازار سرمایه ‌برحسب قیمت ارز است. شاخص میانگین بلند‌مدت ارزش دلاری بازار سرمایه با تعریف گفته شده، به ۸.۶۸ رسیده است.

در آخرین روز کاری هفته گذشته، شاخص «قیمت» در بازار سهام به عدد ۶۷۹۹۴.۷ رسیده است و نسبت به تیرماه سال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد رشد داشته است. دلار نیز با توجه به رشد بی‌سابقه خود در نیمه اول سال ۹۷، با آرام گرفتن شرایط در ادامه سال، روند نزولی خود را پیگیری کرد و در تیرماه ۹۸ به عدد ۱۱۹۵۰ تومان رسید. با تقسیم این دو عدد، شاخص دلاری بازار سرمایه را می‌توان در حدود ۵.۷ برآورد کرد. شاخص قیمت دلاری بازار سرمایه در آبان‌ماه سال گذشته به عدد ۳ رسید که قعر تاریخی ده‌ساله این شاخص است. در ماه‌های گذشته به سبب رشد شاخص بورس تهران و کاهش قیمت ارز، این عدد در حدود ۱۰۰ درصد رشد کرد و توانست به رقم ۵.۷ برسد. هرچند همچنان این میزان با رقم ۸.۶۸ میانگین بلند‌مدت تفاوتی در حدود ۴۰ درصد دارد، اما باید این نکته را گوشزد کرد که در کشور ایران به دلیل تحریم‌های گسترده، نمی‌توان توقع شرایط عادی داشت و احتمالاً باید عدد میانگین را کمی به سمت پایین تعدیل کرد.

افزایش تنش‌ها بین ایران و انگلستان

تنش‌های ایران و کشورهای غربی در ادامه روند گذشته خود، رو به افزایش است. بعد از اقدام ارتش انگلستان مبنی بر توقیف نفت‌کش حامل نفت ایران در تنگه جبل‌الطارق، در ساعات پایانی جمعه ۲۸ تیرماه، روابط عمومی سپاه پاسداران خبر توقیف یک نفت‌کش متعلق به انگلستان را اعلام کرد. بعد از این خبر، دولت انگلستان جلسه فوری تشکیل داد. ترامپ نیز در یک سخنرانی بعد از شنیدن واقعه ادعا کرد که از ایران چیزی جز دردسر عاید نمی‌شود. باید دید دولت انگلستان برای مقابله به‌مثل ایران راهکاری دارد، یا حاضر به معاوضه نفت‌کش خود با نفت‌کش حاوی نفت ایران می‌شود. درصورتی‌که ایران با این اقدامات بتواند به طرف‌های غربی نشان دهد که از توان کافی برای مقابله به‌مثل برخوردار است، ممکن است راهی برای مذاکره متوازن بین ایران و غرب شکل بگیرد. اما اگر این رفتار تهران منجر به تهاجم غرب شود، ممکن است فرصت مذاکره برای همیشه از دست برود. حاکمان ایران در هفته‌های گذشته در معرض انتخاب‌های سختی قرار گرفته‌اند. باید دید رفتار ایران و غرب در طول هفته‌های آینده موجب فشار بیشتر بر ایران می‌شود یا زمینه را برای مذاکره و تعامل باز می‌کند.

پیش‌بینی این هفته

شاخص کل در طول ۳ هفته گذشته در جدال با سد محکم ۲۵۰ هزار واحدی قرار دارد. در طول هفته گذشته، شاخص توانست این مقاومت مهم را پشت سر بگذارد، اما ریسک‌های بنیادین بازار سبب قرمز شدن بازار سرمایه در اواسط هفته گذشته شد. شاید بتوان عامل اصلی ریزش بازار سرمایه را کاهش شدید قیمت ارز دانست. هرچند بعضی گروه‌ها همچون گروه خودروسازی در کوتاه‌مدت از کاهش قیمت ارز استقبال کنند، اما در چنان صورتی، بسیاری از شرکت‌های صادراتی افق افزایش سود خود را از دست خواهند داد. همچنین، با کاهش قیمت ارز، ارزش دلاری بازار سرمایه نیز رشد چشم‌گیری کرده است و به میانگین بلند مدت آن نزدیک شده است.

با توجه به توقیف نفت‌کش انگلیسی توسط نیروهای سپاه، کاهش شدید قیمت ارز، و رشد شدید بازار سرمایه از ابتدای امسال، باید نسبت به اصلاح کوتاه‌مدت بازار کمی نگران بود. با توجه به افزایش فشار فروش در آخرین روز هفته، احتمالاً بازار در ابتدای هفته آتی با فشار فروش همراه باشد. درصورتی ‌که اخبار خوش اقتصادی ناشی از تک‌نرخی شدن ارز پررنگ شود، می‌تواند به‌عنوان محرک در افزایش قیمت‌ها در بازار سهام تلقی شود. به نظر می‌رسد که میل بازار در هفته آتی بیشتر به سمت منفی است. باید دید که تا انتهای هفته آتی، آیا بازار سرمایه خواهد توانست بر جو منفی غلبه کند و بازده مثبت ثبت کند، یا خیر.

آیا بی‌ثباتی بازارهای مالی ایران در راه است؟

احمد علوی: سیل نقدینگی سرگردان، که تا دیروز در بانک ها حبس شده بود هم بر فشار بر بازار ارز خواهد افزود.

هادی قوامی، نایب رییس کمیسیون بودجه مجلس، در گفت وگو با خبرگزاری خانه ملت، با اشاره به همین ناآرامی و افزایش قیمت ارز و طلا در روزهای اخیر، می گوید: «نوسانات و تغییرات در قیمت ارز چند دلیل دارد که نخستین دلیل آن کاهش قیمت نفت است، چراکه در بودجه هر بشکه ۵۰دلار پیش‌بینی شده بود اما اکنون حدود ۴۳دلار به فروش می رسد و حدود ۷تا ۸ دلار کسری نسبت به رقم پیش بینی شده دارد».

همین مقام افزود: «نایب رییس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه پیش بینی می شود تا پایان سال حدود ۳۷هزار میلیارد تومان کسری منابع بودجه وجود آید، افزود: این کسری بودجه عمدتاً به دلیل کاهش قیمت نفت است و زمانی که نفت کمتری به فروش می رسد ورودی ارز کاهش یافته و قیمت ارز افزایش می یابد». توضیح اینکه، بدین ترتیب با کاهش درآمدهای ارزی دولت، و افزایش کسری بودج، توانایی دولت برای کنترل ارزش ارزهای بین المللی در بازار و تثبیت قیمت آنها، محدودتر می‌شود.

دلایل افزایش کسر بودجه کدام است؟

البته این مبلغ مورد اشاره نایب رییس کمیسیون بودجه مجلس تنها شامل کسر بودجه آشکار دولت است و کسر بودجه پنهان را در بر نمی گیرد. ترکیبی از علل گوناگون این کسری را توضیح میدهد.

نخست اینکه این بودجه علیرغم آنکه نسبت به بودجه‌های قبل واقع بینانه تر بود ولی همزمان با خوشبینی تدوین شده بود.

به نظر میرسد که دولت نسبت به انجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای و آزاد شدن دارایی‌های خارجی ایران خوشبین بود. البته عده‌ای از کارشناسان اقتصادی در هنگام تدوین بودجه نسبت به این خوشبینی هشدار داده بودند. افزون بر این هرچند نمی توان انکار کرد که کاهش قیمت نفت خام صادراتی و بالطبع کاهش درآمدهای دولت یکی از عوامل افزایش کسر بودجه است، اما همزمان باید علت اساسی را در ساختار رانتی بودجه دولت جستجو کرد.

از دیگر سرچشمه‌های کسر بودجه دولت دوازدهم میراث دولت گذشته یعنی یارانه نقدی، مسکن مهر و بدهی هایی دولت به بانک مرکزی است.

بخش قابل توجهی از بودجه دولت، پرداختی باج به نهادهای رانتی و سیاسی است، ارزشی را در عرصه اقتصادی نمی آفرینند. افزون بر این، بسیاری از نهادهای دولتی و شبه دولتی که دارای سهم در بودجه هستند ناکارآمد هستند و دانسته یا نادانسته بخشی از بودجه را تلف می کنند.

از دیگر سرچشمه‌های کسر بودجه دولت دوازدهم میراث دولت گذشته یعنی یارانه نقدی، مسکن مهر و بدهی هایی دولت به بانک مرکزی است.

دولت چگونه کسر بودجه را پنهان می کند؟

هادی قوامی نایب رییس کمیسیون بودجه مجلس می گوید تسعیر ارز و فروش آن در بازار برای دولت درآمد ایجاد می کند او اظهار داشت:« در بودجه سال ۹۵ نرخ تسعیر ارز۲ هزار و ۹۵۰ تومان معین شد، اما دولت عملا ۳ هزار و ۳۰۰ تومان فروخت یعنی حدود ۶ الی۷ هزار میلیارد تومان از محل تسعیر ارز و تفاوت قیمت ارز منابع مالی به دست آورد».

او افزود: «دولت برخی از کسری‌های بودجه‌ای خود را از طریق تسعیر ارز می‌پوشاند و در سال ۹۶ نیز قیمت ارز در بودجه ۳ هزار و ۳۰۰ تومان تعیین شده اما تاکنون به ۳هزار و ۸۸۰ تومان رسیده که ممکن است حتی به ۴ هزار تومان نیز برسد». اما فروش ارز گران در بازار تنها راه پوشش کسر بودجه نیست، بلکه استقراض از بانک مرکزی و همچنین بانکهای تجاری نیز از دیگر راهکارهای دولت برای پوشش کسر بودجه می باشد.

افزایش نقدینگی یکی از جلوه‌های این بدهی انباشته و انبوه بازارهای مالی در ایران دولت به بانک مرکزی است، و منبع بسیاری از چالش‌های اقتصادی ایران نظیر تورم و بیکاری است. در مجموع نقدینگی در سال جاری دارای رشد بوده و بعید نیست که تداوم داشته باشد و این و این نشانه مثبتی نیست. رشد نقدینگی بایدمیب همواره دارای تعادلی با رشد بخش حقیقی اقتصاد هر جامعه باشد در غیر این صورت، امواج تورمی یا ناآرامی در بازارهای مالی خود را نشان دهد.

دیروز دولت می‌توانست با تزریق ارز به بازار قیمت ریال را به صورت مصنوعی بالا نگه دارد، در حال حاضر قدرت مانور دولت برای عرضه ارز، به دلیل کسر بودجه و کاهش درآمدهای ارزی محدود است.

در شرایط فعلی کشور هر چند نقدینگی رشد می کند، ولی همزمان به علت کاهش سرعت گردش پول همه تورم در بازار کالا و خدمات تخلیه نشده و در قیمت‌ها بازتاب نمی یباد. از نشانه‌های این کاهش سرعت گردش پول آماری است که رئیس بانک مرکزی ارائه کرده که بنا به آن نزدیک به ۴۵ درصد از منابع بانکی منجمد است که ۱۵ درصد آن مربوط به مطالبات بانک‌ها از دولت می‌شود.

آمار مربوط به معاملات کالاهای سرمایه‌ای مانند مسکن و همچنین خودرو هم به نوعی نشانه کاهش گردش پول است.

تاثیر کاهش نرخ سود و کوچ نقدینگی سرگردان به بازارهای مالی

در حالیکه کسر بودجه دولت و کاهش درآمدهای ارزی، امکان دولت برای تزریق و عرضه ارز به بازار و مهار قیمت ارزهای بین المللی را محدود می کند، تحولات دیگری در بازار ارز در جریان است که بازار ارز را ملتهب تر می کند. مهمترین تحول همانا کوچ سپرده‌های بانکی از بانک ها و تبدیل آن به نقدینگی سرگردان به بازار ارز است که به افزایش تقاضا برای آن می انجامد.

توضیح آنکه با کاهش نرخ سود بانکی در هفته‌های اخیر اجزای غیرسیال نقدینگی به اجزای سیال تبدیل می‌شوند و به دیگر بازارهای مالی که به آسانی در دسترس هستند و در کوتاه مدت قابل سودآوری دارند- یعنی بازارهای مالی در ایران بازار ارز و طلا- سرازیر می شوند. چون غالب پس انداز کنندگان ایرانی هنوز به سرمایه گذاری در بورس سهام عادت ندارند. سرمایه گذاری در بازار مسکن و مستغلات نیز اولا نقدینگی گزافی را طلب می کند و دوم آنکه به سرعت ارزهای خارجی قابل تبدیل به ریال نیست.

بنابراین نقد‌ترین و در دسترس‌ترین بازار برای سرمایه گذاری نخست بازار ارز و دوم بازار طلاست. چه اینگونه سرمایه گذاری، راهکار دشوار ندارد و سرمایه گذاران بدون دغدغه، سرمایه گذاری خود را در اختیار دارند.

ختم کلام

طبیعی است که تورم بالای ایران نسبت به میانگین بین المللی و بخصوص امریکا و اروپا، زمینه را برای کاهش ارزش ریال و افزایش ارزش ارزهای بین المللی فراهم می کند. اما بجز این امر، دلایل دیگری هم افزایش قیمت ارز را توجیه می کند.

سیل نقدینگی سرگردان، که تا دیروز در بانک ها حبس شده بود هم بر فشار بر بازار ارز خواهد افزود و قیمت ارزهای بین المللی را به بالا سوق خواهد داد.

نخست آنکه اگر تا دیروز دولت می‌توانست با تزریق ارز به بازار قیمت ریال را به صورت مصنوعی بالا نگه دارد، در حال حاضر قدرت مانور دولت برای عرضه ارز، به دلیل کسر بودجه و کاهش درآمدهای ارزی محدود است.

در این میان سیل نقدینگی سرگردان، که تا دیروز در بانک ها حبس شده بود هم بر فشار بر بازار ارز خواهد افزود و قیمت ارزهای بین المللی را به بالا سوق خواهد داد. بدین ترتیب، زمینه برای تلاطم بازارهای مالی فراهم خواهد شد.

باید دید دولت آیا میتواند با بکارگیری سیاست‌های کوتاه مدت این تلاطم را خنثی کند، یا بازارهای مالی ایران دوباره همچون گذشته دستخوش ناآرامی خواهد شد.

یادداشت‌ها، آرا و نظرات نویسندگان خود را بیان می‌کنند و لزوماً بازتاب دیدگاهی از سوی رادیو فردا نیستند.

کتاب صوتی ۴۵ سال در وال استریت با ترجمه همایون فرزانه

مشخصات کتاب نویسنده: ویلیام دلبرت گن ترجمه و صداگذاری: همایون فرزانه نوع کتاب : زبان اصلی تعداد صفحه: ۱۴۸ سخن مترجم : ترجمه این کتاب اولین تجربه من برای ترجمه یک کتاب کامل بودش و امیداورم که استفاده بکنید و لذت ببرید همون طور که من استفاده کردم. بیشتر بدانید

فیلم آموزشی دستیار معامله گری اطلس (ATA)

امروزه یکی از دغدغه های اصلی معامله گران در تمامی بازار های مالی از دست دادن فرصت های کسب سود و احساس جا ماندن از بازار است. به همین دلیل است که معامله گری شغلی پر استرس محسوب شده و در بلند مدت معامله گران را دچار عوارضی همچون مشکلات جسمی و روحی. بیشتر بدانید

فیلم آشنایی با مفاهیم بورس تهران توسط سعید نجفی

در این مجموعه اموزشی به تشریح مفاهیم اصلی بورس تهران پرداخته شده. از آشنایی با بورس گرفته تا نحوه ثبت نام در سجام و اشنایی با افزایش سرمایه شرکت ها و هر آنچیزی که برای علاقه مندان بورس می تواند مفید واقع شود جلسه ۱ : مقدمه و تاریخچه بورس ۷ دقیقه. بیشتر بدانید

فیلم بازارهای مالی در ایران آموزشی تحلیل تکنیکال مقدماتی توسط محمد رضوانی

تحلیل کردن به چه معناست؟ بررسی بازار برای رسیدن به هدف مشخص را تحلیل می‌گویند. افراد فعال در بازارهای مالی هدفشان از تحلیل بازار کسب سود است، به بیان ساده تر معامله گران بازار را با استفاده از ابزاری که در اختیار دارند، بررسی می کنند و به نتیجه. بیشتر بدانید

فیلم آموزش ایچیموکو توسط محمد رسول اسفندیاری

چرا باید ایچیموکو را یاد بگیریم ؟ ایچیموکو یک سیستم کامل تحلیل‌گری میباشد که به صورت اندیکاتور بر روی چارت قابل مشاهده است و‌ به ساده ترین روش ممکن اطلاعات مفیدی از حرکات احتمالی قیمت در آینده را به ما میدهد و نویزهای چارت را برای ما فیلتر میکند. بیشتر بدانید

فیلم آموزشی استفاده از خطوط پیووت توسط علی نورانی

سطوح پیووت چیست؟ خطوط پیووت سطوحی هستند که از طریق محاسبات ریاضی بر روی داده های قبلی بدست می آیند و احتمال ایجاد حمایت ها و مقاومت های قیمتی روی این سطوح وجود دارد. این سطوح بر اساس داده های روزانه، هفتگی و ماهانه قابل محاسبه هستند. انواع سطوح. بیشتر بدانید

فیلم آموزشی بازار آتی کالای ایران توسط نیما کرامت و علیرضا شوشتری

تاریخچه بازار آتی اولین معامله ی آتی به روش جدید در سال 1865 و در بورس شیکاگو،بر روی غلات انجام شد.در ایران نیز نخستین معاملات قرارداد آتی در بورس کالای ایران بر روی شمش طلای یک اونسی پذیرفته شد.اما با آغاز معاملات آتی سکه در آذر ماه سال 87،تقری. بیشتر بازارهای مالی در ایران بدانید

فیلم آموزشی پرایس اکشن سبک اسمارت مانی با حسین همتی

برای اولین بار در دنیای معامله گری این آقای ریچارد وایکاف بود که بر اساس اصول اقتصاد و اصول علوم اجتماعی پرایس اکشن را مطرح کرد. بعد از آن بود که این روش بسط و پیشروی پیدا کرد و تئوری های بیشتر و کامل تری به آن اضافه و تعریف شد. بیشتر بدانید

فیلم آموزشی امواج الیوت پیشرفته با رضا خوش اندام

آیا الیوت به همین اکتفا کرد؟ نه ، الیوت علاوه بر جهت روند به رفتار امواج قیمت در طول روند توجه داشت به طوری که او تلاش کرد مکان های پراحتمال پایان و آغاز امواج را شناسایی و طبقه بندی کند. بیشتر بدانید

فیلم آموزشی موج شماری امواج الیوت توسط علی بهاری

امواج بازیگر واژه ای عجیب که‌‌ ایام زیادی را به آن فکر کردم! به اینکه این امواج هستند که بازی می کنند و روند را می سازند یا این بازیگران هستند که امواج را می سازند و روند تشکیل می شود. بیشتر بدانید

سیستم معاملاتی، ابزار موفقیت یک معامله گر با محمود حسینی

نظم و انضباط همان ارتباطات قدرتمند بین اجرای سازنده سیستم معاملاتی هستند که بدون آن هیچ عنصری از سیستم با هم ارتباط نمی گیرند و نمی توانند با هم و در کنارهم کار کنند و موفقیت یک معامله گر را تضمین نمایند. بیشتر بدانید

فیلم آموزشی تحلیل تکنیکال توسط رضا خسروی

این دوره تحلیل تکنیکال مقدماتی برای چه کسانی مناسب است؟ در این دوره فرض ما بر این بوده است که شما قرار است از صفر شروع کنید لذا مباحث طوری بیان شده است که حتی اگر شما هیچ چیزی از تحلیل تکنیکال ندانید بازهم بتوانید به راحتی این دوره را گذرانده و. بیشتر بدانید

فیلم آموزشی پرایس اکشن توسط مرتضی شاهیان

هدف از این آموزش پرایس اکشن این آموزش در بستر بازار فارکس تهیه شده و همه مثال های این آموزش بر اساس همین مارکت پیاده سازی شده. هدفی که یک معامله گر خرد برای کار در بازار باید داشته باشد ، بعد از آموزش صحیح ، چیزی نیست جز اینکه باید به دنبال کسب. بیشتر بدانید

فیلم آموزشی فارکس و تحلیل تکنیکال توسط عرفان پاکدامن

چرا تحلیل تکنیکال را در داخل مارکت فارکس آموزش دادیم ؟ فارکس بزرگ ترین بازار بین المللی دنیا هست که معامله گران خرد و کلان زیادی از سراسر دنیا داخل آن فعالیت می کنند و پیشینه این بازار بسیار بیشتر از بازار رمز ارز هاست و برای این که بتوانیم در د. بیشتر بدانید

آموزش فاندامنتال ، سنتیمنت و تحلیل بین بازاری در بازارهای جهانی

این مجموعه آموزشی اولین دوره ترید جفت ارزها بر اساس فاندامنتال سنتیمنت و تحلیل بین بازاری (MACM) می باشد که توسط مهندس بابک مصباح زاده و مهندس مصطفی امیری ارائه شده است در این دوره ی آموزشی تلاش شده است با مدل کردن جفت ارزها در گروههای مختلف است. بیشتر بدانید

آموزش روانشناسی معامله گر توسط ایوان بایجی با زیر نویس فارسی

چرا آموزش روانشناسی معامله گر؟ در بازارهای مالی به طور کلی به استراتژی، مدیریت سرمایه و روانشناسی معامله گری نیاز داریم تا بتوانیم در بلند مدت از بازار پول بدست آوریم. تمام این سه بخش برای سودسازی مهم هستند و میتوان با یک میانگین متحرک ساده و مد. بیشتر بدانید

گفتگوی اختصاصی «صفحه اقتصاد» با داوود محسنی؛ تحلیلگر بازارهای مالی
تبعات اجرای دوباره «برجام» در بازارهای «مسکن»، «طلا و سکه» و «بورس»

اگر نرخ دلار پایین بیاید، شرکت ها دچار مشکل می شوند؟

صفحه اقتصاد- امید به انجام مذاکرات هسته ای برای احیای توافق هسته ای – برجام- با پیروزی جو بایدن در انتخابات سال 1399 آمریکا، ایجاد شد و مدتی بعد از شروع دوره ریاست جمهوری او و تک دوره ای شدن ترامپ، شروع شد. با این حال، این مذاکرات به سرعت به نتیجه نرسیده و حدود دو سال از دوره ریاست جمهوری جو بایدن گذشته و در ماه های اخیر، امیدهایی برای اجرای دوباره برجام به وجود آمده است.
این امید به اجرای دوباره توافق برجام، بر سرنوشت بازارهای داخلی و مالی ایران تاثیر گذاشته و روند قیمت ها را تا حدی کاهشی کرده است. در گفتگوی اختصاصی « صفحه اقتصاد » با دکتر داوود محسنی نامقی (تحلیلگر بازارهای مالی)، اوضاع چند بازار مهم مالی داخل ایران در وضعیت فعلی و در صورت اجرای دوباره برجام، بررسی شده است.

*در روزها و هفته های اخیر، یک عامل مهم که بر بازارهای مختلف تاثیر گذاشته و همچنان تاثیرگذار است، موضوع اجرای دوباره توافق هسته ای برجام است. به نظر شما، اجرای دوباره برجام واقعاً تا چه حد بر بازارهای مختلف تاثیر گذاشته و فعالان بازارهای مختلف تا چه اندازه از این عامل سیاسی، تاثیر پذیری دارند؟

-ما اگر بازارهای مالی را تقسیم بندی کنیم در مورد بازارهایی مثل مسکن که چسبندگی قیمت دارند، تاثیر پذیری کمتری از اجرای برجام دارند ولی اگر اجرای برجام قطعی شود بازارهایی مثل دلار و طلا، بیش تر تحت تاثیر قرار می گیرند. اگر برجام اجرایی شود از نظر من، عدد کلیدی قیمت دلار 28 هزار و 400 تومان است.
این عدد 28 هزار و 400 تومان برای نرخ دلار خیلی مهم است که آیا دلار می تواند برای مدت قابل قبولی در حد 2 یا 3 هفته زیر این عدد بیاید یا نه. از طرفی، طلا به طور مستقیم با نرخ دلار سروکار دارد و 90 درصد قیمت طلا به نرخ دلار وابسته است.
یک نکته دیگر که باقی مانده، این است که انتظارات مشارکت کنندگان در بازار، خیلی مهم است. برای مثال در اواخر سال 1399 یا اوایل سال 1400، هر زمان که بحث اجرای برجام مطرح می شد بلافاصله بازارها، واکنش نشان می دادند مخصوصاً بازار دلار ولی دیدیم که هر چه مذاکرات هسته ای، ادامه پیدا می کند و مذاکرات، کِش دار می شود، تاثیر پذیری بازارها از آن کمتر می شود.
به هر حال، قبلاً تا یک اتفاق کوچک در مورد برجام رخ می داد، نرخ دلار پایین می آمد، اما الان مثل گذشته نیست و الان نرخ دلار دوباره به بالای 30 هزار تومان رفته است. علت این وضع، همین است که مشارکت کنندگان بازار، انتظارات خودشان را تعدیل می کنند.
با اطمینان می توان گفت که اگر تا شش ماه آینده، مذاکرات برجام به همین ترتیب ادامه پیدا کند، قطعاً انتظارات خیلی از مشارکت کنندگان بازار، تعدیل می شود و دیگر مثل سابق، ممکن است به اتفاقات مربوط به برجام، واکنش نشان ندهند.

*از نظر شما، قیمت 28 هزار تومان، کف قیمت دلار است؟

-این طور نیست که این عدد، کف قیمتی دلار باشد ولی به هر حال عدد 28 هزار و 400 تومان برای نرخ دلار، عددی بود که روند نزولی آن قبلاً شکسته شد. این عدد، عدد مهمی برای نرخ دلار بوده و در هفته های پیش و در حد یک نصف روز، دلار به زیر این عدد رفت ، اما دوباره بلافاصله به بالای این محدوده آمد.
در حال حاضر، وضعیت سهام بانکی و سهام خودرویی یا سهام حمل و نقل یا قیمت دلار، نشان می دهد که این بار مذاکرات برجام می خواهد طولانی تر شود ولی آن عدد، عدد مهمی است و ما آن را به عنوان مبنا در نظر می گیریم.

*در ابتدا در ماه های اخیر، انتظار این بود که مذاکرات هسته ای به سرعت به نتیجه برسد ولی بعداً چون قرار شد طرف های مذاکره، به نظریات همدیگر پاسخ بدهند، در نتیجه مذاکرات طولانی تر شد.
در چنین وضعیتی، به نظر می رسد که فعالان بازارهای مختلف به نوعی از تحقق توافق سریع ناامید شدند. از نظر شما هم همین طور بود؟

-هر چقدر مذاکرات هسته ای، طولانی تر شود مشارکت کنندگان بازار، انتظارات خودشان را تعدیل می کنند. علت آن هم، این است و وقتی انتظارات، تعدیل می شود این قضیه اتفاق می افتد. برای مثال، فرض کنید اگر در اوایل سال 1400 این اتفاق رخ می داد، شاید نرخ دلار می توانست تا 20 هزار تومان کاهش پیدا کند.
اگر برجام، اجرا شود خیلی از مشارکت کنندگان بازار، بعید می دانند که نرخ دلار به زیر 26 هزار تومان برود. این انتظارات است که قیمت ها را تعیین می کند، یعنی انتظارات همه مشارکت کنندکان بازار، روی این قیمت قرار می گیرد.

*فعالان بورس تاکید دارند هر چقدر نرخ دلار، بالاتر باشد به نفع بورس تمام خواهد شد. در نتیجه موافق کاهش نرخ دلار نیستند. در اظهار نظرهای تحلیلگران به طور مکرر به این موضوع اشاره می شود که نرخ دلار نمی تواند با وجود اجرای برجام، چندان پایین بیاید.
با این نوع اظهار نظرها و تحلیل ها امکان دارد جو روانی بازار تحت تاثیر قرار بگیرد و در صورت اجرای دوباره برجام، نرخ دلار کاهش قابل توجهی نداشته باشد؟

-به طور کلی، بورس تحت تاثیر دو عامل نرخ دلار و تورم است ولی باید به این نکته بازارهای مالی در ایران توجه داشته باشیم که شرکت ها می توانند 2 نوع سود کسب کنند. یک نوع سود شرکت ها، سود تورمی بوده و یک نوع دیگر سود عملیاتی است.
وقتی ما درباره سود تورمی صحبت می کنیم، باید در نظر داشته باشیم که وقتی نرخ دلار بالا باشد، هزینه های شرکت ها نیز بالا می رود. این سودی که شرکت ها در این حالت کسب می کنند، سود تورمی است و نه سود عملیاتی.
اگر برجام اجرا شود و روابط ما با دنیا برقرار شود، بسیاری از هزینه های شرکت ها کاهش پیدا می کند. درست است که با اجرای برجام، ممکن است نرخ دلار به 26 هزار تومان برسد ولی از طرف دیگر، هزینه های شرکت های کاهش پیدا می کند. شاید نرخ دلار تا 28 هزار یا 27 هزار تومان پایین بیاید و حتی تا 26 هزار تومان پایین بیاید.
از طرف دیگر ما اگر بتوانیم با دنیا ارتباط برقرار کنیم، بسیاری از هزینه های بالاسری مثل هزینه های تحریم و هزینه های جانبی کاهش پیدا می کند و این وضع، باعث می شود سود عملیاتی شرکت ها بالا برود. این طور نیست که نرخ دلار پایین بیاید و به ضرر شرکت ها تمام شود.
دوستانی که این طور صحبت می کنند به سود تورمی توجه دارند. آنچه که باعث شد که قیمت سهام در سال های 1398 و 1399 بالا برود، یک علتش بالا رفتن نرخ دلار بود. سود تورمی، بازی به جمع صفر است ولی سود عملیاتی برای شرکت باقی می ماند. چرا که سودی که انباشته می شود، بعداً می تواند مورد استفاده قرار بگیرد و سرمایه گذاری جدید انجام شود.
پس من با آن نظر دوستان موافق نیستم که اگر نرخ دلار پایین بیاید، شرکت ها دچار مشکل می شوند. با کاهش نرخ دلار در صورت اجرای برجام، سود عملیاتی شرکت ها تقویت می شود و این وضع در بلند مدت، به نفع شرکت ها خواهد بود.
سرمایه گذاران یا سهامداران، می خواهند از مسیر رشد و توسعه شرکت، سود کسب کنند و نه از یک نوسان کوچک. پس اگر دیدگاه بلند مدت داشته باشیم قطعاً برجام می تواند به نفع سهامداران هم باشد. برخی مشارکت کنندگان بورس این دیدگاه را مطرح می کنند که اگر نرخ دلار پایین بیاید، فلان و بهمان می شود ولی بازارها، چندان به نظر تحلیلگران کاری ندارند.
در حال حاضر، نقدینگی موجود در ایران به بالای 5.2 تریلیون (هزار هزار میلیارد) تومان رسیده است. این مقدار نقدینگی نسبت به اوایل سال 1399، بیش از دو برابر شده. به هر حال، دلار هم یک کالا هست و قطعاً بیش از هر چیزی از رشد نقدینگی تاثیر می پذیرد.
البته انتظارات ما مهم هست و می تواند در کوتاه مدت به نرخ دلار جهت بدهد، اما آنچه که بیش از همه عوامل، مهم بوده، رشد نقدینگی است. بیش از همه، رشد نقدینگی بر قیمت دلار تاثیر می گذارد.

*در ماه های قبل، گفته می شد که سرمایه ها از بورس خارج شده و به سمت بازارهای دلار، سکه و طلا و مسکن رفته یا می رود. در حال حاضر، کدام بازارها دارای رونق بوده و برای فعالان و سرمایه گذاران جذابیت دارند؟

-علاوه بر بحث نقدینگی که به آن اشاره کردم، واقعیت این است که پول در گردش از یک میلیون و 100 هزار میلیارد تومان (1100 هزار میلیارد تومان)، عبور کرده است. الان 22.5 درصد نقدینگی ایران، همان پول در گردش است. در حال حاضر، این پول جرأت نمی کند به سمت بازارهای مختلف برود.
به دلیل این که انتظارات بعضی مشارکت کنندگان بازار، این است که امکان دارد برجام اجرا شود. اگر هم برجام اجرا شود اوضاع بازارهای مختلف تغییر می کند. اگر قرار باشد با اجرای برجام، نرخ دلار تا 26 هزار تومان پایین بیاید، کسی الان دلار را با قیمت 30 هزار تومان نمی خرد. تعدیل شدن این انتظارات، باعث شده این پول به سمت بازارهای مختلف نرود.
از طرفی، طلا هم، به طور مستقیم از نرخ دلار تاثیر می پذیرد. در مورد بخش مسکن هم باید بگویم که الان رشد بخش مسکن در ماه گذشته، نسبت به دو ماه قبل از آن کمتر شده و اگر قبلاً نرخ رشد 8 درصد بود، در ماه مرداد امسال به 1.5 درصد رسید.
البته این نظر من هست ولی من فکر می کنم فارغ از این که برجام چه می شود و اگر همین وضع نامشخص بودن برجام ادامه پیدا کند و مذاکرات کِش دار شود، در سه ماه آینده، پول ها جرأت می کنند به بازارهای مختلف بروند. اگر وضعیت الان را نسبت به سال گذشته، مقایسه کنیم انتظارات مردم نسبت به نتیجه برجام، یک کم تغییر کرده است.
من نمی گویم مردم نسبت به نتیجه برجام، بی تفاوت می شوند ولی آن انتظارات قبل را نخواهند داشت. برای مثال، مشارکت کنندگان بازار، سابقاً نسبت به نتیجه برجام، خیلی حساس بودند، اما الان حساسیت آنها کمتر شده. هر چقدر این حساسیت نسبت به نتیجه برجام کمتر شود، این پول های درشت، بیش تر به بازارهای مختلف می روند.
در مورد این که کدام بازار جذابیت دارد، باید بگویم قیمت مسکن به نحوی در سقف های قیمتی قرار دارد. در مورد طلا، باید بگویم که قیمت طلا با نرخ دلار ارتباط دارد و مذاکرات برجام، هنوز ادامه دارد ولی به نظر من، بازار بورس، می تواند یکی از گزینه های بسیار جذاب باشد. ما شرکت های زیادی در بورس داریم که سهام آنها با نرخ دلار معادل 20 هزار تا 22 هزار تومان معامله می شود. در حالی که در بخش مسکن، معاملات با نرخ دلار حدود 35 هزار تومان انجام می شود.
در مورد دلار هم می توانم بگویم ارزش واقعی دلار با توجه به نرخ تورم و نقدینگی، حول و حوش 35 هزار تا 36 هزار تومان بوده و خود دلار شاید 15 تا 20 درصد از ارزش خودش عقب است. قیمت طلا در داخل کشور، با توجه به قیمت جهانی اونس طلا و نرخ دلار تعیین می شود.
با توجه به افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو آمریکا، طلای جهانی هم تحت فشار قیمتی است. در وضعیت فعلی، نمی توان دقیقاً گفت که طلا تا چه قیمتی رشد می کند ولی به نظر من، نهایتاً قیمت اونس طلا در حد 7 یا 8 درصد رشد خواهد کرد.

*پس نظر شما این است که قیمت اونس طلا بیش از 8 درصد رشد نمی کند؟

-به طور کلی، کامودیتی ها و یکی از آنها که همین طلا باشد تحت فشار افزایش نرخ بهره فدرال رزرو آمریکا هستند، یعنی طلا در ماه های آینده می تواند حداکثر در حد 7 یا 8 درصد افزایش داشته باشد. این 7 یا 8 درصد افزایش، در مورد اونس جهانی ممکن است اتفاق بیفتد.
با توجه به نرخ دلار که شاید 15 تا 20 درصد از ارزش ذاتی خودش عقب هست، طلا در بازار داخلی ممکن است از همین نقطه فعلی، نهایتاً 15 درصد افزایش پیدا کند. این مقدار افزایش باعث می شود که سرمایه گذاران، چندان ریسک نکنند و در نتیجه، بورس می تواند از همه بازارها بهتر باشد.

*اگر فرضاً قیمت اونس طلا 7 درصد افزایش داشته باشد، از نظر شما ممکن است از 1715 دلار فعلی، حتی به 1850 نرسد و تا محدوده کمتر از 1850 دلار می تواند رشد کند.

-به این دلیل می گویم طلا می تواند اینقدر رشد کند که برنامه فدرال رزرو برای افزایش نرخ بهره، یک برنامه دائمی است و تا نیمه دوم 2023 میلادی ادامه دارد. در همین چند ماه آینده و تا اوایل سال 2023 میلادی، اونس طلا کار بسیار سختی دارد که بخواهد به 1900 دلار برسد.

*قیمت سکه کامل در ماه های اخیر و در زمان اوج قیمت به نزدیک 17 میلیون تومان رسید و در هفته های اخیر کاهش پیدا کرد. در روزهای اخیر، قیمت سکه بین محدوده 15 میلیون و 12.5 میلیون تومان در نوسان بوده است.
در چنین وضعیتی، آیا نوسان گیری ممکن است اتفاق بیفتد و معامله گران در این حوزه سود کنند یا این که خرید و فروش سکه، فعلاً ریسک زیادی دارد؟

-به نظر من، الان خرید و فروش سکه طلا ریسک زیادی دارد. آنچه که بر قیمت سکه تاثیرگذار است، قابل پیش بینی نیست چون قیمت دلار ممکن است به خاطر اجرای برجام بازارهای مالی در ایران تغییر کند. به هر حالت، در ماه های اخیر، اظهار نظرهای ضد و نقیضی در مورد برجام مطرح شد.
در چنین وضعی، سود کردن دربازار سکه، نیاز به آدم حرفه ای دارد که به صورت 7 روزه یا چند روزه، به خرید و فروش سکه نگاه کند. البته بعضی اوقات، شانس در معاملات دخیل است ولی فعلاً به خاطر ریسکی که وجود دارد، هیچ توصیه ای در مورد سکه نمی شود. اساساً راهنمای قیمت گذاری در بازار طلا و سکه و مخصوصاً برای وضعیت فعلی، نرخ دلار است.
کسی که می خواهد اقدام به خرید سکه کند، باید بگذارد نرخ دلار به زیر 28 هزار و 400 تومان بیاید و تثبیت شود. اگر نرخ دلار تثبیت هم نشود ولی نرخ دلار به زیر این عدد بیاید، خرید سکه خیلی جذاب می شود حتی برای یک نیم روز یا یک روز. در مجموع، من نظرم این است که فعلاً نرخ دلار نمی تواند بالای 32 هزار تومان تثبیت شود.