ETF بیت کوین چیست؟ خرید سهام صندوق قابل معامله، چه مزایایی دارد؟
ETF بیت کوین، صندوق قابل معامله بورسی است که قیمت سهام آن، به قیمت بیت کوین (BTC) مرتبط است. این ETF ها، به جای معامله در صرافی ارز دیجیتال، در بازارهای بورس سنتی معامله می شود. همچنین ETF بیت کوین به سرمایه گذاران اجازه می دهد تا در این ارز سرمایه گذاری کنند، بدون اینکه نیازی به طی کردن فرایندهای پیچیده ارز دیجیتال داشته باشند. در عین حال، می توانند از بازار پرسود ارز دیجیتال هم استفاده ببرند.
ETF چگونه کار می کند؟
ETF (صندوق قابل معامله بورسی) یک صندوق سرمایه گذاری است که قیمت یک شاخص یا دارایی پایه را دنبال می کند. امروزه، ETF ها برای دارایی ها و صنایع مختلف، از کالاهای اساسی گرفته تا ارزها، در دسترس هستند.
یک ETF بیت کوین نیز به همین صورت عمل می کند که در آن، قیمت یک سهم از صندوق قابل معاملۀ بورسی، با نوسان قیمت بیت کوین نوسان می کند. اگر ارزش بیت کوین افزایش یابد، قیمت سهام ETF نیز افزایش می یابد و بالعکس. اما به جای معامله در صرافی ارز دیجیتال، ETF در بازارهای بورسی مانند NYSE یا TSX معامله می شود.
مزایای ETF بیت کوین
۱. راحتی
سرمایه گذاری در ETF بیت کوین بدون نیاز به یادگیری نحوه عملکرد ارزهای دیجیتال، ثبت نام در صرافی ارز دیجیتال، و ریسک خرید مستقیم بیت کوین است. در عین حال، اهرمی برای سود بردن از افزایش قیمت یا تعریف ETF سنتی نوسانات بیت کوین فراهم می کند. به عنوان مثال، بیت کوین ها در یک کیف پول ارز دیجیتال نگهداری می شوند و اگر سرمایه گذار رمز عبور کیف پول و عبارت ۲۴ کلمه ای را گم کند، بیت کوین او برای همیشه از دست می رود. ETF بیت کوین فرآیند سرمایه گذاری در بیت کوین را ساده تر می کند.
۲. تنوع بخشی
یک ETF می تواند بیش از یک دارایی را در خود جای دهد. به عنوان مثال، یک ETF بیت کوین می تواند شامل بیت کوین، سهام مایکروسافت، سهام فیس بوک (متا) و موارد دیگر باشد که به سرمایه گذاران فرصت کاهش ریسک و تنوع بخشیدن به سبد خود را می دهد. به طور مشابه، با خریدوفروش سهام یک ETF در یک بازار تنظیم شدۀ بورس، فرصتی برای سرمایه گذاران و تریدرها فراهم می شود که سبد سهام خود را متنوع کنند.
۳. کارایی مالیاتی
با توجه به اینکه بیت کوین، غیرمتمرکز و تنظیم نشده (unregulated) است، اکثر بهشت های مالیاتی (کشورهایی که مالیات کمی می گیرند) و صندوق های بازنشستگی جهان، اجازه خرید بیت کوین را ندارند. از سوی دیگر اما، خرید و فروش ETF بیت کوین در صرافی های سنتی که توسط SEC (سازمان بورس آمریکا) قانون گذاری می شوند، امکان پذیر است. زیرا برای دریافت مالیات، واجد شرایط هستند.
معایب ETF بیت کوین
۱. هزینه های مدیریت
ETF ها معمولا در ازای راحتی ای که ارائه می کنند، هزینه های مدیریتی دریافت می کنند. بنابراین، داشتن مقدار قابل توجهی از تعریف ETF سنتی سهام در یک ETF بیت کوین می تواند در طول زمان منجر به هزینه های مدیریتی بالایی شود.
۲. عدم دقت ETF
در حالی که قیمت ETF ها بیشتر به قیمت یک دارایی اساسی وابسته است، اما آنها می توانند دارایی های متعددی برای تنوع بخشیدن به پرتفوی خود داشته باشند. با این حال، این موضوع باعث می شود که مثلا افزایش ۵۰ درصدی قیمت بیت کوین، به دلیل وجود سایر دارایی ها، به طور دقیق در قیمت صندوق قابل معامله منعکس نشود(مثلا ۳۵ درصد رشد کند). بنابراین، در حالی که یک ETF اهرمی برای قیمت بیت کوین فراهم می کند، ممکن است ردیاب دقیق قیمت بیت کوین نباشد.
۳. محدودیت برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال
در حالت عادی می توان بیت کوین را با ارزهای دیجیتال دیگر مانند اتریوم (ETH)، لایت کوین (LTC)، ریپل (XRP) و غیره معامله کرد. اما یک ETF بیت کوین را نمی توان با سایر ارزهای دیجیتال مبادله کرد، زیرا سهام ETF، خودش یک ارز دیجیتال نیست. بلکه صرفاً سهام یک صندوق سرمایه گذاری است که باید در بورس سنتی معامله شود.
۴. عدم مالکیت بیت کوین
بیت کوین به عنوان محافظی در برابر آسیب بانک های مرکزی، ارزهای فیات و سهام سنتی عمل می کند. با مستقل بودن از بانک های مرکزی، بیت کوین راهی برای کاهش ریسک های مرتبط با سیستم مالی امروزی (از جمله تورم بالا) فراهم می کند. بیت کوین همچنین با استفاده از تکنولوژی بلاکچین (Blockchain)، از حریم خصوصی مردم و سرمایه گذاران محافظت می کند. اما ETF بیت کوین توسط دولت ها تنظیم می شود و از این مزایا برخوردار نیست.
آیا امروزه ETF بیت کوین وجود دارد؟
بله، هر چه مبادله و خرید ارز دیجیتال رایج تر می شود، ETF های بیت کوین نیز محبوبیت بیشتری پیدا می کنند. یکی از این صندوق ها، ProShares Bitcoin Strategy با نام اختصاری BITO است که در بازار بورس NYSEArca معامله می شود. کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) چندین پیشنهاد دیگر برای ایجاد این صندوق ها را به این دلیل که بازار ارز دیجیتال هنوز کاملا تنظیم نشده است، مسدود کرد.
بیشتر این ETFها از معاملات آتی (futures) برای تقلید از عملکردهای ارز دیجیتال استفاده می کنند. راه دیگر برای سرمایه گذاری غیرمستقیم در بیت کوین بدون اینکه واقعا آن را در کیف پول خود نگه داری کنیم، خرید سهام شرکت های مرتبط با ارز دیجیتال و بلاکچین است که اهرمی را برای سود بردن از این بازار پررونق فراهم می کنند.
گری اسکیل، اولین ETF اروپایی را راه اندازی کرد
گری اسکیل یکی از بزرگترین شرکت های مدیریتی دارایی ارزهای دیجیتال جهان، راه اندازی اولین صندوق قابل معامله در بورس (ETF) اروپایی خود را اعلام کرد.
انتظار می رود این محصولات جدید، در بورس اوراق بهادار لندن (LSE)، بورس ایتالیا و دویچه بورس سیترا (Deutsche Borse Xetra) عرضه شوند.
در ماه فوریه (بهمن ۱۴۰۰)، گری اسکیل، ETP خود را در ایالات متحده فهرست کرد و آن را به سرمایه گذاران آمریکایی ارائه داد. فیوچرز اف فایننس ایندکس (The Future of Finance Index)، شرکتها را در سه بخش دنبال میکند: مبانی مالی، راهحلهای فناوری و زیرساخت داراییهای دیجیتال.
پایه زیرساخت داراییهای دیجیتال شامل شرکتهایی است که در استخراج ارزهای دیجیتال، مدیریت انرژی و سایر فعالیتهای مرتبط با اکوسیستم کریپتو دخیل هستند. راه حل های فناوری و بنیادهای مالی، ارائه دهندگان فناوری اقتصاد دیجیتال و موسسات مالی مانند مدیران دارایی و کارگزاری های درگیر در اقتصاد دیجیتال را ارائه می دهند.
اولین ETF اعلام شده با بلومبرگ، بخشی از استراتژی توسعه گری اسکیل است. زیرا این شرکت در حال کشف بازارهای جدید و سعی در بیشتر قرار گرفتن در معرض اقتصاد دیجیتال برای سرمایه گذاران است. همچنین، افتتاح یک تعریف ETF سنتی محصول جدید با افزایش تقاضای نهادی و خرده فروشی برای محصولات وابسته با صنعت دارایی های دیجیتال، مرتبط است.
به گفته رئیس جهانی سرمایهگذاری ETF در گری اسکیل، این شرکت معتقد است که اقتصاد دیجیتال به محرک اصلی اقتصاد سنتی در آینده تبدیل خواهد شد، بهویژه با توجه به اینکه سرمایهگذاران به راحتی در معرض شرکتهایی قرار میگیرند که در حال حاضر پذیرش امور مالی دیجیتال را تحت فشار قرار دادهاند.
در حالی که گری اسکیل به پذیرش محصولات خود در دو قاره ادامه می دهد، از آنجا که معامله گران نهادی و خرده فروشی هنوز علاقه ای به دریافت راه حل های گری اسکیل ندارند، محصولات سنتی آن مانند گری اسکیل بیت کوین فاند (Grayscale Bitcoin Fund) با ۳۰ درصد تخفیف معامله می شوند.
ریسک چیست؟ دلایل اهمیت ریسک سنجی پیش از سرمایه گذاری
ریسک چیست و چرا در سرمایه گذاری اهمیت دارد. الفبای سرمایه گذاری با تعریف ریسک شروع میشود، یعنی اگر با این مفهوم آشنایی ندارید و کاربرد و عوامل به وجود آورنده آن را نمیشناسید، به ندرت میتوانید سرمایه گذار موفقی باشید.
برخی از سرمایه گذاران سنتی ممکن است به صورت سنتی با مفهوم ریسک آشنا باشند و ناخودآگاه در فعالیتهای اقتصادی خود میزان ریسک را اندازه گیری کنند و براساس سطح ریسک تصمیم به سرمایه گذاری بگیرند.
اما در بازارهای پیچیده امروز دانستن مفهوم ریسک اهمیت بسیاری پیدا کرده است و باعث میشود تا در فعالیتهای اقتصادی و به خصوص در بازار بورس دچار ضررهای جبران ناپذیر نشوید. در ادامه با داراتو همراه باشید تا ضمن آشنایی با مفهوم ریسک ببینید که چطور میتوان میزان ریسک بازارهای مالی را اندازه گیری کرد و تا حد زیادی ریسک سرمایه گذاری را کاهش دهیم.
فهرست موضوعات مقاله
ریسک چیست؟
معادل کلمه ریسک در فارسی، واژه «خطر» یا «احتمال خطر» است. اما خطر نمیتواند تعریف مناسبی برای واژه ریسک در فعالیتهای اقتصادی باشد و به همین دلیل این واژه در ادبیات مالی ترجمه نمیشود. با این حساب ریسک را چطور میتوان تعریف کرد و تعریف ریسک را چگونه میتوان بیان کرد.
واژه ریسک در زبان انگلیسی دو بعد مثبت و منفی دارد و به معنای هشدار است. تابلوهای خطر جادههای کوهستانی را به یاد بیاورید. آیا تابلو خطر ریزش کوه به معنای توقف کامل خودرو یا ورود ممنوع است؟ خیر. این تابلوها هشدار دهنده هستند و به شما توصیه میکنند که در رانندگی احتیاط کنید.
ریسک هم مثل تابلوی هشدار دهنده است، با این تفاوت که مقدار آن میتواند کم یا زیاد باشد. مثلا برخی از فعالیتها ریسک خیلی کمی دارند و برخی دیگر آنقدر ریسک بالایی دارند که باید با احتیاط و مهارت بالا وارد آنها شد. در اینجا هم مثل رانندگی در کوهستان، کنترل سرعت عامل مهمی است و در فعالیتهای اقتصادی با ریسک بالا باید با سرعت کمتر و دید بلند مدتتر وارد شد.
به همین ترتیب میتوان ریسک را در بازارهای مالی ضرر بالقوه یا زیان احتمالی نهفته معنی کرد، یعنی ممکن است ضرر ده باشد، اما سود آور هم باشد. از طرفی قابل پیشگیری و حتی در بسیاری از مواقع قابل پیش بینی است.
تعریف ریسک در سرمایه گذاری
در ادبیات مالی زیان بالقوه و قابل اندازه گیری و گاهی قابل پیش بینی را ریسک مینامند. سادهتر بخواهیم بگوییم یعنی در نظر گرفتن اختلاف احتمالی که بین بازدهی واقعی سرمایه با بازدهی مورد انتظار ما وجود دارد.
ریسک برای سرمایه گذار مثل اکسیژن برای انسان است؛ یعنی بدون ریسک در سرمایه گذاری سربلند نخواهید بود. البته برخی از سرمایه گذاریها مثل صندوقهای بورسی طوری ساخته و پرداخته شدند که افراد مختلف با سطح ریسک متفاوت بتوانند سرمایه خود را در آنها قرار بدهند.
همانطور که گفتیم ریسک بخش جدانشدنی سرمایه گذاری است و به همین دلیل توصیه میشود برای محاسبات دقیقتر و سرمایه گذاری هوشمندانهتر و موفقیت آمیز در هر بازاری حد مشخصی برای ریسک در نظر داشته باشید. میزان ریسک نباید بیش از اندازه متعادل آن باشد. افرادی که فکر میکنند خیلی ریسک پذیرند و عمدتا صبر بالایی هم ندارند، معمولا در زمره شکست خوردگان بازارهای مالی قرار میگیرند. چون اندازه متعادل ریسک را نمیدانند و حد ریسک پذیری خود را نمیشناسند.
اهمیت ریسک سنجی در سرمایه گذاری
با تعریفی که تا اینجا ارائه دادیم میتوان نتیجه گیری کرد که هر سرمایه گذار قبل از ورود به بازارهای مختلف باید نسبت به میزان ریسک پذیری خود آگاه باشد. به همین دلیل ریسک سنجی یکی از اولین و مهمترین مراحل ورود به هر فعالیت اقتصادی است.
با این وجود بسیاری از افراد بدون سنجش ریسک وارد حوزههای مالی مختلف میشوند و ضررهای مالی بسیاری میبینند. همچنین بسیاری از معامله گران سنتی و حتی گاهی سرمایه گذاران مدرن شناختی نسبت به ریسک خود ندارند. در صندوقهای سرمایه گذاری که نوعی سرمایه گذاری مدرن به حساب میآید، به این موضوع توجه ویژهای شده است.
افراد قبل از شروع قرار دادن سرمایه در صندوقها باید از طریق پرسشنامه و آزمون، مورد ریسک سنجی قرار بگیرند. در این آزمون سرمایه گذار شناخت بهتری نسبت به خود و انگیزههایش برای سرمایه گذاری پیدا میکند.
این آزمونها با در نظر گرفتن صبر و حوصله فرد برای سرمایه گذاری و همچنین خطر پذیری که نسبت به از دست دادن سرمایه دارد، فرد را در یک طیف کم ریسک تا بسیار پر ریسک و خطر پذیر دسته بندی میکنند.
پیشنهاد میکنیم برای آگاهی از سطح ریسک پذیری خود وارد صفحه آزمون ریسک سنجی داراتو شوید. در این آزمون ریسک سنجی میزان ریسک پذیری مشخص میشود و در نهایت صندوقهایی متناسب با نوع شخصیت شما پیشنهاد داده میشود. تا اینجا با مفهوم ریسک و اهمیت آن در فعالیتهای مالی آشنا شدیم، در ادامه با بررسی انواع ریسک، اشکال مختلف آن را بررسی خواهیم کرد.
انواع ریسک
به طور کلی انواع ریسک شامل ریسکهای طبیعی، ریسک پویا، ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک میشوند. در ادامه این موارد را به صورت کامل بررسی کردیم.
ریسک طبیعی یا خالص (Pure Risk)
«حادثه خبر نمیکند»، این جمله کاملا گویای ریسک طبیعی یا خالص است. انواع خطرات فیزیکی مثل تصادف، بیماری، بلایای طبیعی و… در دسته ریسکهای طبیعی قرار میگیرند. نتیجه این ریسکها هیچ وقت مثبت نیست و به همین دلیل با بیمه کردن میتوان جلوی ضرر و زیان مالی آنها را گرفت.
ریسک پویا
این نوع از ریسکها مثل ریسک طبیعی ایستا نیستند، یعنی نمیتوان با بیمه کردن جلوی ضرر آنها را گرفت و کمتر قابل پیش بینیاند، چون نظم و قاعده دقیقی ندارند. ریسک پویا نتیجه تغییرات سیستمهای اقتصادی مثل تغییر قیمتها، تغییر سلیقه مصرف کنندگان، تکنولوژی و مواردی از این دست است. این ریسکها در بلند مدت ممکن است سودآور باشند، مثل نوسان قیمت دلار و طلا.
ریسک سیستماتیک
ریسکی که کل بازار سهام را تحت تاثیر قرار بدهد، ریسک سیستماتیک است. این ریسک در مقابل ریسک غیر سیستماتیک قرار میگیرد که به طور خاص سهام یک شرکت یا صنعت را تحت تاثیر قرار میدهد. به ریسک سیستماتیک، ریسک غیر قابل حذف یا ریسک بازار هم گفته میشود و قابل پیش بینی نیست و نمیتوان به طور کامل آن را حذف کرد.
برای کاهش این ریسک باید از استراتژی پوشش ریسک یا تخصیص دارایی استفاده کرد. برای مثال در صورت مشاهده نابسامانی در بازار میتوان با سرمایه گذاری در اوراق درآمد ثابت یا املاک ریسک سیستماتیک را کمتر کرد. با این حال هنوز هم پرتفوی شما تحت تاثیر این ریسک قرار میگیرد. مواردی مثل جنگ، تحریم، تورم، نرخ بهره و… باعث تشدید این نوع ریسک میشوند.
ریسک غیر سیستماتیک
تعریف ریسک غیر سیستماتیک عکس سیستماتیک است. این ریسک به طور خاص سهام یک شرکت یا صنعت خاص را تحت تاثیر قرار میدهد. وضعیت صنعت و شرکت، رفتار سهامداران و مواردی از این دست عوامل اصلی ایجاد این ریسک هستند و در صورت داشتن دانش کافی از تحلیل بازار قابل پیش بینیاند.
این ریسک قابل حذف است و با متنوع سازی و مدیریت حرفهای سبد سرمایه گذاری میتوان از وقوع آن جلوگیری کرد. در واقع میتوان گفت که در صورت داشتن دانش کافی و قدرت تحلیل بالا میتوان به طور کامل جلوی این ریسک را گرفت.
عوامل به وجود آورنده ریسک
عوامل بسیاری باعث به وجود آمدن ریسک میشوند، درک این موارد باعث میشود تا شناخت بهتری نسبت به انواع ریسکها پیدا کنیم و در صورت وقوع جلوی آنها را بگیریم. در ادامه به بررسی این عوامل پرداختهایم.
ریسک ناشی از تغییرات نرخ بهره
تغییرات بهره میتواند عامل مهمی در ایجاد ریسک باشد. این مدل زمانی اتفاق میافتد که در حال انجام معاملات اوراق مشارکت هستیم. در این حالت باید ببینیم که سایر روشهای سرمایه گذاری چه سطح ریسکی دارند. برای مثال در صورتی که خرید سهام فقط 20 درصد سودآور باشد و بانک نرخ سود اوراق درآمد ثابت را تا 20 درصد افزایش بدهد، خرید اوراق درآمد ثابت که ریسک کمتری دارند، عقلانی تر از خرید سهام است.
ریسک ناشی از تورم
بالارفتن تورم و نوسان قیمتها میتواند تاثیر مستقیمی روی بالا رفتن ریسک سرمایه گذاری شما داشته باشد. در این حالت بازار ثبات ندارد و بازدهی مورد انتظار شما را برآورده نمیکند. برای مثال فرض کنید تورم 15 درصد است و پول خود را در صندوق سرمایه گذاری سهامی قرار میدهید.
انتظار شما از بازده صندوق سهامی 40 درصد است، اما تورم براثر عواملی مثل تحریم، ضعفهای مدیریتی، جنگ و عواملی از این دست از 15 درصد به 30 درصد میرسد. در این حالت بازدهی 40 درصد صندوق خریداری شده دیگر برای شما به صرفه نیست. به این حالت پیش آمده ریسک تورم میگویند.
این نوع ریسک با ریسک نرخ بهره ارتباط مستقیم دارد، چون افزایش تورم باعث افزایش نرخ بهره میشود. دلیل آن هم بالا بردن نرخ بهره برای جبران ضرر ناشی از قدرت خرید است.
ریسک بازار
نوسانات کلی بازار از عوامل ریسک به حساب میآیند. مواردی مثل رکود اقتصادی، جنگ و تغییرات ساختاری اقتصاد کشور باعث ایجاد ریسک بازار و نوسانات آن میشوند. بازار سهام، سکه و فارکس بیشترین نوسانات را دارند.
ریسک فعالیت تجاری
ریسک فعالیت تجاری عموما مرتبط با یک صنعت یا کسب و کار است. این ریسک زمانی پیش میآید که سود یا زیان کسب و کار و صنعت با پیش بینیها تفاوت داشته باشد. عوامل مختلفی مثل عوامل بیرونی، رکود اقتصادی داخلی و جهانی و بحرانهای مالی میتوانند باعث ایجاد این ریسک شوند. همچنین مواردی مثل هزینه کالاها، حاشیههای سود، رقبا و سطح تقاضا نسبت به عرضه ریسک فعالیت تجاری را بیشتر میکنند.
ریسک مالی
تسهیلات و وامهای دریافتی شرکت باعث ایجاد ریسک مالی میشوند. هر چه بدهیهای شرکت و تعهدات مالی آن بیشتر باشد، ریسک مالی افزایش پیدا میکند. همچنین بیشتر شدن تعهدات و ناتوانی از پرداخت آنها باعث کاهش سود سهام شرکت میشود.
بسیاری از سهامداران این عامل را به عنوان عامل انتخاب یک شرکت برای سرمایه گذاری به حساب میآورند. به همین دلیل در شرکتهایی که تعهدات مالی زیادی دارند، سرمایه گذاری نمیکنند.
ریسک نقدینگی بازارها
دارایی شما هر چقدر سریعتر نقد شود، ریسک نقد شوندگی آن پایینتر است. ریسک نقدینگی در بازار ثانویه پیش میآید، که اوراق بهادار بدون محدودیت میزان خرید در حجمهای متفاوت خرید و فروش میشوند. ریسک نقد شوندگی بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها کمتر است. به طور معمول ریسک نقد شوندگی زمانی در بازار بورس اتفاق میافتد، که به دلیل ضعف مدیریتی شرکت، ورشکستگی و… کسی سهام شرکت را نمیخرد.
ریسک نوسان نرخ ارز
نوسانات نرخ ارز عامل مهم دیگر ایجاد ریسک هستند. این ریسک زمانی اتفاق میافتد که به دلیل شرایط اقتصادی، مسائل سیاسی و مواردی از این دست نرخ ارز دچار نوسان میشود و میتواند در فواصل مختلف زمانی همراه با سود یا ضرر باشد.
گاهی هم ممکن است شرکتها دچار این نوع ریسک شوند. به خصوص شرکتهایی که مواد اولیه خود را وارد میکنند با نوسانات نرخ ارز دچار ریسک ارزی میشوند.
ریسک سیاسی
عامل دیگر ریسک، وضعیت سیاسی کشور است که به عنوان ریسک کشور هم شناخته میشود. به طور معمول سرمایه گذاری در کشورهایی که از نظر اقتصادی تعریف ETF سنتی و سیاسی ثبات کافی ندارد، ریسک بالایی دارد.
این ریسک در کشورهایی رخ میدهد که با کسری بودجه شدید مواجه اند. البته در بسیاری از مواقع ریسک سیاسی از نوع سیستماتیک است و بسیاری از اوقات غیر قابل مهار است.
چطور ریسک سنجی کنیم
ارزیابی ریسک از طریق بررسی انحراف معیار، بررسی بازده و از طریق آزمون ریسک سنجی قابل انجام است. در ادامه هر کدام از این موارد را به طور کامل شرح دادهایم.
محاسبه از طریق انحراف معیار
از طریق انحراف معیار میتوان مشخص کرد که پراکندگی بازده دارایی به چه صورت است. با انحراف معیار میتوان نوسانات موجود در بازار را اندازه گیری کرد. انحراف معیار زمانی کارکرد بیشتری پیدا میکند که یک سهم در حال ریزش باشد. در این حالت برخی از افراد پافشاری دارند که باید آن سهم را حفظ کنند و نفروشند. از طریق انحراف معیار میتوان محدوده ریسک پذیری تعیین کرد و در صورت رسیدن قیمت به آن محدوده تصمیم به فروش آن سهم گرفت.
محاسبه از طریق بررسی بازده
ریسک و بازده رابطهای مستقیم با یکدیگر دارند و هر چه بازده مورد انتظار بیشتر باشد، ریسک بیشتر میشود. البته یک نکته مهم هم وجود دارد که باید به آن توجه شود. در سرمایه گذاریهای بلند مدت عمدتا ریسک بیشتر باعث بازده بیشتر میشود و در کوتاه مدت کمتر این موضوع صدق میکند.
البته باید توجه داشت که گاهی هم ممکن است ریسک و بازده رابطه عکس داشته باشند و به همین دلیل باید بین ریسک و بازده توازن ایجاد کرد. عمدتا در سبد گردانیها چنین اتفاقی رخ میدهد و پرتفوی صندوقها و سبدهای دارایی طوری تنظیم میشود که بین بازده و ریسک توازن ایجاد شود. برای مثال مدیریت صندوق با اختصاص بخشی از دارایی صندوقهای پرریسک مثل صندوق سهامی به اوراق درآمد ثابت با ریسک کمتر باعث کاهش ریسک خرید آن صندوق میشود.
نتیجه گیری؛ ریسک سنجی گام اول سرمایه گذاری
در این مقاله از وبلاگ داراتو سعی ما این بود که به طور کامل با تعریف ریسک آشنا شوید و به این سوال پاسخ دهیم که ریسک چیست و عوامل ایجاد آن و روشهای کاهش ریسک را بشناسید. همانطور که گفتیم ریسک سنجی از مهمترین و اولین گامهای شروع سرمایه گذاری است و به همین دلیل هر فردی که قصد سرمایه گذاری دارد باید در آزمون ریسک سنجی شرکت کند.
پیشنهاد میکنیم برای آشنایی با سطح ریسک خود با کارشناسان داراتو در ارتباط باشید. شما میتوانید علاوه بر شناخت سطح ریسک پذیری خود در فعالیتهای مالی از کارشناسان ما بهترین پیشنهاد سرمایه گذاری در صندوقها را دریافت کنید.
تحریریه داراتو
ما در تیم تحریریه داراتو امیدواریم با مطالب آموزشی بتوانیم سطح دانش مالی شما را ارتقا بدهیم تا در آینده سرمایه گذاری را به شکل بهتری تجربه کنید. در این راه حمایتهای شما با نظرات و پیشنهادات بیشترین کمک را به ما خواهد کرد. پس منتظر شنیدن نظرات شما در بخش ارسال دیدگاهها هستیم. همیشه در سود باشید.
بورس کالا چیست ؟ (راهنمای جامع)
بورس کالا بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضهکنندگان، کالای خود را عرضه میکنند و کالای مربوطه پس از بررسیهای کارشناسی و قیمتگذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه میشود.
در بورس کالا معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج و… دادوستد میشوند. یکی از مزایای بورس کالا، حضور نهادهای نظارتی و تنظیمکننده بازار است که تمامی تولیدکنندگان، مصرفکنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار میشوند.
یک تعریف ساده از بورس کالا
اگر بخواهیم یک تعریف ساده از بورس کالا بیان کنیم، میتوانیم بگوییم بورس کالا فضایی است برای مجموعهای از عرضهکنندگان و تقاضاکنندگان که برای خرید و فروش کالای خاصی به شکلهای مختلف با توجه به ماهیت کالا به آن بازار وارد میشوند. همچنین یکی دیگر از ویژگیهای این بازار که میتوان به این تعریف اضافه کرد قانونمند بودن این بازار است. شاید اگر هدف این بازار را به این تعریف اضافه کنیم، تعریف ما از بازار بورس کالا کامل شود.
ضرورت پیدایش بورس کالا، چیست؟
همانطور که گفته شد بازار بورس میتوانست نیاز بسیاری از افرادی که در بازار سنتی فعالیت میکردند را تأمین کند. بورس کالا، به دنبال تشکیل بازاری کامل در جهت رفع ایرادات بازار سنتی به وجود آمد. در ادامه به چند مورد از دلایل و ضرورت پیدایش بورس کالا، اشاره خواهیم کرد.
- نبود قانون و هرجومرج در قیمتها
- نبود یک مرجع قیمت گذار با ضمانت اجرایی
- غیرقابلپیشبینی بودن قیمتهای آینده
- امکان کلاهبرداری
- نبود آمار و اطلاعات دقیق
مزایای بازار بورس کالا نسبت به بازار سنتی
پس از تشکیل بازار بورس کالا، افراد در حوزههای مختلف واردشده و اقدام به معاملات محصولات مدنظر خود کردند. طبق تجربه این افراد، بازار بورس کالا نسبت به بازار سنتی مزایای زیادی دارد. در ادامه به چند مورد از این مزایا اشارهشده است:
- قانونمند، قابل نظارت و شفاف
- پوشش، توزیع و انتقال ریسک
- کشف قیمت در حین معاملات بهصورت شفاف
- تضمین ابعاد مختلف معامله
- ایجاد بازار مستقیم و صرفهجویی در هزینههای بازاریابی و فروش
- یکی دیگر از مزایای منحصربهفرد بازار بورس کالا این است که میتواند برای بازارهای مختلف، ابزارهای مالی جدیدی طراحی کند و با توجه به شرایط جدید منجر به رشد بیشتر بازار نسبت به قبل شود.
چرا بورس کالا، ایجاد شد؟
بهطورکلی بورس کالا، سعی در ایجاد یک بازار مدرن دارد که این بازار منشأ و مرجع قیمت گذاری برای آن بازار در کشور باشد، بورس کالا بازار امنی را برای کالاهای فیزیکی برای همگان ایجاد کرده است. بورس کالابا توجه به تغییرات سبک زندگی و نیازهای گوناگون جامعه، جهت پوشش دادن ریسکها و جبران نقصهای موجود در بازار سنتی به طراحی ابزارهای معاملاتی گوناگون میپردازد.
چه کسانی به بورس کالا مراجعه میکنند؟
۱- گروه اول كسانی هستند كه میخواهند از ريسک نوسان كاذب قيمتها در امان باشند. در واقع بورسهای كالا به عنوان عاملی موثر برای کاهش ریسک توليدكنندگان كالا و مصرف كنندگان عمده در بازار شناخته میشود.
۲- گروه دوم بر خلاف گروه اول، از نوسانات قيمت استفاده كرده و سود خود را حداكثر میكنند. در بورسهای كالا، اين گروه با نام سوداگران (Speculator) شناخته میشوند.
تاریخچه بورس کالا در ایران
در راستای تحقق اهداف برنامه سوم و چهارم توسعه که مطابق با آنها شورای عالی بورس موظف به راهاندازی و گسترش بورسهای کالایی در ایران شناخته شده بود، بورس فلزات در شهریور ۱۳۸۲ (نخستین بورس کالایی در ایران) و بورس کالای کشاورزی در شهریور ۱۳۸۳ آغاز به فعالیت کردند. بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران و با تصویب شورای عالی بورس، شرکت بورس کالای ایران در آذر ۱۳۸۵ با درهم آمیختن بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی تشکیل شد و پس از پذیرهنویسی و برگزاری مجمع عمومی، از مهر ۱۳۸۶ کار خود را زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد. گفتنی است ارکان شرکت بورس کالای ایران هم اکنون شامل «مجمع عمومی»، «هیئت مدیره»، «مدیرعامل»، «بازرس/حسابرس» میشود.
چه قراردادهایی در بورس کالا، معامله میشوند؟
همه داد و ستدها در بورس کالا، در قالب قراردادهای استاندارد انجام میگیرد. به طور کلی، قراردادهای «نقدی»، «سلف»، «نسیه»، «آتی» ،«اختیار معامله» ، «صلح» و «معاوضه» برای داد و ستد هر کالا وجود دارد.
اجزای مهم در بورس کالا
بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه و بازار مالی از اجزای مهم بورس کالا هستند. در ادامه تعاریفی کلی از این بازارها را بیان میکنیم.
بازار فیزیکی
بازار فیزیکی باهدف معامله کالا در بورس و تحویل آن شکل گرفته است. ماهیت این بازار به بازار سنتی ازنظر تحویل کالا شبیه است؛ اما با سازوکارهای پیشرفته و کاملتر. در بازار فیزیکی ۴ دسته اصلی گروههای کالایی در بورس عرضه میشوند. نکته قابلتوجه این است که بیشترین ارزش معاملات در بورس کالا، در بازار فیزیکی رقم میخورد. این بازار فقط باهدف فراهم کردن فضایی جهت تشکیل بازاری برای عرضه کنندگان (صنایع بالادستی) مواد خام (مانند محصولات پتروشیمی، محصولات پالایشگاهی، محصولات فلزی و محصولات کشاورزی) و تولیدکنندگان (صنایع پاییندستی) شکل گرفته است.
بازار فرعی
این بازار نیز سازوکاری شبیه بازار فیزیکی دارد. هم ازنظر ماهیت اصلی آن یعنی معامله جهت تحویل کالا و هم ازنظر سازوکارهای تسویه و قانونمند بودن آن شبیه به بازار فیزیکی است. تنها تفاوت این بازار با بازار فیزیکی این است که این بازار باهدف بهرهمند شدن طیف وسیعتری از بازار کالایی کشور از مزایای بورس کالای ایران، با مقررات آسانتری در خصوص قواعد پذیرش کالا راهاندازی شده است.
بازار مشتقه
بازار مشتقه را نوع جدیدی از بازار بورس کالا میتوان تعریف کرد که با توجه به نیاز بعضی بازارها و ماهیت کالاها دست به تعریف ابزار جدیدی برای معامله این کالاها زده است. این بازار از ابزارهایی مانند قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله برای تعریف جدیدی از معاملات بورس کالا باهدف شکلگیری بازار برای طیف جدیدی از سرمایهگذاران شکل گرفته است. در این بازار یک دارایی پایه که قراردادها بر روی آن منتشر میشوند، تعریف میشود. این دارایی پایه میتواند محصولات کشاورزی، انواع فلزات و انواع فراوردههای نفتی باشد. در ایران نخستین بازار قراردادهای آتی بر روی سکه و محصولات کشاورزی مانند زعفران شکل گرفت. رفتهرفته در این نوع معاملات محصولات دیگری نظیر پسته و زیرِ نیز افزوده شد. مخاطبان این بازار طیف بزرگتری از سرمایهگذاران خرد هستند که تمایل به سرمایه گذاری در این ابزار جدید را دارند.
بازار مالی
این بازار نیز باهدف جذب سرمایههای سرگردان در جهت تامین مالی بخش تولید در کشور در بورس کالای ایران شکل گرفته است. در این بازار ابزار مختلفی طراحی شده که هر کدام از این ابزار با توجه به ماهیت آن بازار و کالای قابل معامله در آن بازار به وجود آمده است. بازار مالی به سه بخش سلف موازی استاندارد،
سخن آخر
با توجه به انواع بازارهای بورس کالا مشخص میشود هرچقدر که جلوتر میرویم، بورس کالا ابزارها و بازارهای جدیدی را برای سرمایهگذاری تعریف میکند که علاوه برجذب سرمایه برای بخشهای مختلف که نیاز به سرمایه گذاری دارند، بازارهای امن و جدیدی را برای سرمایه گذاران فراهم میکند. قانونمند بودن و شفافیت در این بازار، باعث اعتماد همه طرفهای معامله به این بازار شده است. مرجع بودن قیمت های بورس باعث شده که همه فعالان بازار منتظر کشف نرخ در بازار شوند و بازارهای موازی بورس کالا بعد از این کشف نرخ، قیمتهای خود را اعلام میکنند.
مسیر تازه سرمایهگذاری
دکتر محمد برزوئی لموکی /کارشناس پژوهشی پژوهشکده امور اقتصادی امروزه، صحبتها در خصوص صندوق قابل معامله رمزارزی، با دو رویکرد متفاوت مطرح میشود. عدهای آن را گزینه سرمایهگذاری ایدهآل میدانند که در نهایت، به جهشی بزرگ به سمت پذیرش ارزهای دیجیتال منجر میشود و میتواند موج جدیدی از سرمایهگذاران نهادی را وارد این صنعت کند و موجب بلوغ و ثبات این بازار شود. دسته دیگر هم معتقدند، ازآنجاکه رمزارزها بهمنظور جدایی از نهادهای متمرکز و دادن قدرت به مردم ایجاد شدهاند، احتمالا در درازمدت باعث متمرکز شدن این بازار میشوند که این رویکرد، با ذات غیرمتمرکزبودن ارزهای دیجیتال مغایر است.
ETF مخفف عبارت Exchange-Traded Fund یا همان صندوق قابل معامله در بورس است که از مجموعهای از اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه، کالا و ارز تشکیل شده و برای معامله در بورس اوراق بهادار، در دسترس سرمایهگذاران است. بهطور کلی، ETF روند قیمتی یک دارایی اساسی را دنبال میکند. بهعنوان مثال، ETF طلا، ارزش ذخایر طلا؛ ETF نفت، شاخص سهام نفت و ETF کریپتوکارنسی، ارزش داراییهای رمزارزی را دنبال میکند. ایده اصلی پشت ETF این است که ابزاری داشته باشیم که ارزش آن، با ارزش یک دارایی اساسی، مرتبط باشد. بهاینترتیب، سرمایهگذار مجبور نیست مستقیما با دارایی واقعی سروکار داشته باشد.
صندوق قابل معامله رمزارزها، به سرمایهگذاران اجازه میدهد تا از طریق بازار سهام سنتی و بدون خرید و فروش مستقیم در یک صرافی رمزارزی، وارد بازار ارزهای دیجیتال شوند. صندوق ETF به سرمایهگذاران کمک میکند تا پول خود را بدون دردسرهای مربوط به نگهداری و مدیریت داراییها، به برخی از آنها اختصاص دهند. صندوق ETF درست مانند سهام، میتواند در بورسهای قانونی سراسر جهان عرضه شود و سرمایهگذاران قادرند از طریق حسابهای کارگزاری خود، اینETFها را معامله کنند. بهعنوان مثال،ETF بیتکوین یک صندوق قابل معامله است که منحصرا قیمت این رمزارز را دنبال میکند و به معاملهگران اجازه میدهد تا طی روز، از طریق بورس سهام، به خرید یا فروش این اوراق بهادار بپردازند.
مزایا و معایب ETF ارز دیجیتال
همانگونه که اشاره شد، ظهور صندوق قابل معامله برای رمزارزها میتواند موج جدیدی از سرمایهگذاران نهادی را وارد این صنعت کند و به این بازار، بلوغ و ثبات لازم را ببخشد. با ایجاد ETF رمزارزی، نهتنها امکان سرمایهگذاری آسودهخاطر برای مردم فراهم میشود، بلکه حتی ریسکهای مختلف به میزان قابلتوجهی کاهش مییابد. صندوقهای قابل معامله رمزارزها، برای خریدوفروش بدون نیاز به صرافی رمزارزی، قابل احصا هستند و بدون پذیرش ریسک حفظ و نگهداری و مالکیت مستقیم رمزارزها، امکان ورود به بازار ارز دیجیتال را فراهم میکنند؛ بنابراین موجب افزایش امنیت در سرمایهگذاری خواهند شد.
با توجه به تحریمها، صرافیهای خارجی به ایرانیها خدمات ارائه نمیدهند و حتی با دور زدن این تحریمها، امکان مسدود شدن حساب کاربری و بلوکهشدن پول هم وجود دارد. پلتفرمهای صرافیهای داخلی نیز امکانات سادهای دارند، همچنین اطلاعات بسیاری از کاربران دریافت میکنند که به نظر میآید، بیشازحد به حریم خصوصی کاربران وارد میشوند. از طرفی در این میان، دولت از خریدوفروشها مالیاتی اخذ نمیکند و نظارتی بر تراکنشهای داخلی وجود ندارد. با توجه به فقدان قانونگذاری در خصوص رمزارزها و غیرمتمرکز بودن آنها، اکثر صندوقهای بازنشستگی و گریزگاههای مالیاتی در جهان، اجازه خرید رمزارزها را نمیدهند. در طرف مقابل، معامله ETF ارز دیجیتال در بورسهای سنتی، شرایط نظارت و قانونگذاری را دارد و مشمول پرداخت مالیات خواهد شد؛ بنابراین اخذ مالیات، یکی از مزیتهای ایجاد صندوقهای قابل معامله رمزارزها خواهد بود.
همچنینETF توانایی نگهداری بیش از یک دارایی را دارد. بهعنوان مثال، صندوق قابل معامله ارز دیجیتال BTC میتواند شامل سهام شرکتها هم باشد و فرصت کاهش ریسک و متنوعسازی پرتفولیو را برای سرمایهگذار فراهم کند. این نکته را هم باید اضافه کرد که بازارهای بورس، نسبت به صرافیهای رمزارزی، نقدشوندگی بیشتری دارند که خرید و فروش ETFها را راحتتر میکند. نوسان بیش از حد، دستکاری بازار رمزارزها و همچنین مباحث فقهی و حقوقی در کشور از مهمترین ایرادهای مطرحشده در تشکیل ETF رمزارزی بوده است. عدممالکیت رمزارز از معایب تعریف ETF سنتی دیگر ایجاد این صندوقهاست. رمزارز نوعی پوشش ریسک در برابر بانکهای مرکزی، ارزهای فیات و سهام است. مثلا بیتکوین به دلیل استقلال خود از بانکهای مرکزی، راهی برای کاهش ریسکهای مربوط به سیستمهای مالی فراهم میکند. این ارز دیجیتال، همچنین با ارائه حریم خصوصی از طریق بلاکچین، از کاربران و سرمایهگذار محافظت میکند. صندوق قابل معامله قانونی و نظارتشده بیتکوین، این مزایا را از بین میبرد.
ترید در ساعات خاص، از دیگر معایب این صندوقهاست. صندوقهای قابل معامله را تنها در ساعات معاملات بازار میتوان خریدوفروش کرد، اما بازار رمزارزها بهصورت ۲۴ساعته فعال هستند؛ این یعنی مثلا گاهی اوقات، در زمان سقوط یا صعود شدید قیمت یک رمزارز، باید چند ساعت منتظر ماند تا بازار باز شود، سپس اقدام به خرید یا فروشETF آن کرد. صندوق ETF برای بیتکوین میتواند مکانیزمهای اساسی آن را تغییر داده و قابلیت رأیدادن در شبکه را بهعنوان یک دارنده بیتکوین از سرمایهگذاران بگیرد. این مساله را هم باید بیان کرد که برای معامله صندوقهای قابل معامله ارز دیجیتال، باید مراحل احراز هویت را طی کرد، اما برای خرید یا فروش رمزارزها، این کار بهصورت ناشناس نیز امکانپذیر است.
تشکیل ETF رمزارزی در بازار سرمایه ایران و ارائه پیشنهادها
با توجه به گسترش روزافزون رمزارزها و مزیتهای متعدد تشکیل صندوق رمزارزی، چیزی که ضروری به نظر میآید، این است که بازار سرمایه ایران، میتواند پاسخ درخوری به این مساله بدهد و همزمان با بورسهای پیشرفته دنیا راهکارهای عملیاتی مختلفی را پیادهسازی کند. آنچه در شرایط فعلی مطرح است، این است که چگونه به چنین تقاضایی پاسخ دهیم و آن را به فرصتی امن و سودآور برای همه ذینفعان تبدیل کنیم. ماهیت رمزارزها در ایران هنوز مشخص نشده است. در برخی کشورها، کریپتوکارنسیها، معادل ارز تعریف شدهاند، در برخی بهعنوان دارایی مالی و در برخی دیگر نیز بهعنوان کالا. اما اگر سازوکاری فراهم شود که پلتفرمهای معاملات رمزارزها توسط بورسها تایید ضمنی شوند (مانند اتفاقی که برای پلتفرمهای تامین مالی جمعی در فرابورس رخ داد) و تحت نظارت قرار بگیرند، میتوان خرید و فروشهای غیررسمی را وارد محیطی ضابطهمند کرد.
شکلگیری صندوق قابل معامله رمزارزها در بازار سرمایه ایران، میتواند به چند طریق صورت گیرد. کمریسکترین روش این است که این صندوقها روی استیبلکوینها که نوسانات زیادی ندارند، شکل بگیرند تا سرمایهگذاران با خیالی آسودهتر، به خرید آنها روی بیاورند. روش دیگر این است که ETF بیتکوین یا ETF متشکل از چند رمزارز برتر بازار که رتبه بازاری بالاتری دارند (مانند بیتکوین، اتریوم، بایننس و. ) شکل بگیرد. سرمایهگذاران هم بر مبنای درجه ریسکپذیریشان به انتخاب صندوق مناسب خواهند پرداخت. راهاندازی صندوقهای سرمایهگذاری خصوصی (Private Equity) و سرمایهگذاری جسورانه (Venture Capital) مخصوص رمزارزها راهحل دیگر است. با راهاندازی صندوقهای سرمایهگذاری خصوصی بورسی که موضوع فعالیتشان در حوزه رمزارزها خواهد بود، نیز میتوان از علاقهمندان به این حوزه، جذب سرمایه کرد. همچنین صندوقهای سرمایهگذاری جسورانه میتوانند با تامین مالی در بورس، در استارتآپهای مشغول به این حوزه سرمایهگذاری کنند.
گونه دیگر این است که روی شرکتهای ماینر شکل بگیرد که صرفا بهطور تخصصی و با مجوز رسمی به عمل استخراج (Mining) مشغولند و در پایان عمر صندوق، رمزارزهای بهدستآمده را صادر کرده و به فروش میرسانند. این کار نهتنها درآمد ارزی ایجاد میکند، بلکه از آنجا که استخراج به قصد صادرات انجام میشود، احتمالا شبهه شرعی و مشکل قانونی نیز نخواهد داشت. این استخراج میتواند صرفا برای یک کوین (مثل بیتکوین) یا استخراج مجموعهای از کوینها باشد و پرتفویی از کریپتوکارنسیها تشکیل دهد. همچنین میتوان با عرضه اولیه سهام شرکتهایی که فعالیتشان صرفا استخراج قانونی رمزارز است، امکانی فراهم کرد که سبد سرمایهگذاران متنوع شود و این شرکتها نیز اقدام به جذب سرمایه کنند.
نوع دیگر این صندوقها میتواند مبتنی بر عملکرد فعالانه و خریدوفروش باشد. اگرچه این موضوع مستلزم بررسیهای فقهی و انطباق با شریعت است و بهتر است، کمیته فقهی سازمان بورس و شورای فقهی بانکمرکزی، آن را براساس استفتا از مراجع، بررسی کنند. راهاندازی معاملات مشتقه، مثل اختیار معامله و قراردادهای آتی روی صندوق قابل معامله، راهکار دیگر است. با راهاندازی صندوق قابل معامله که به آن اشاره شد، میتوان معاملات مشتقه را روی این صندوق نیز راهاندازی کرد. درواقع با راهاندازی قراردادهای آپشن و آتی روی این صندوق قابل معامله، امکان تحویل واحدهای صندوق نیز وجود خواهد داشت. راهکارهای مذکور، راهحلهای بورسی برای تشکیل صندوق قابل معامله رمزارزی هستند. امید است، سازمان بورس و اوراق بهادار، به فراخور بستر و شرایط موجود، بهترین تصمیم را اتخاذ کند تا از این فرصت به وجود آمده نهایت بهرهبرداری بهعمل آید.
دیدگاه شما